Czym są zatory płatnicze?
Co to jest zator płatniczy i z czego wynika?
Zator płatniczy jest pojęciem używanym w przypadku, gdy w firmie dochodzi do kumulacji zadłużeń, które odnoszą skutki na partnerów biznesowych. Zjawisko to można wyjaśnić w następujący sposób - zator płatniczy to sytuacja, kiedy Twoi kontrahenci opóźniają się z zapłatą należności wynikających z umów, faktur czy innych zobowiązań, co wpływa na to, że również Ty nie możesz wywiązywać się ze swoich zobowiązań wobec kolejnych kontrahentów. Przez to zaczynasz tracić swoją płynność finansową.
Przykład:
Jesteś producentem mebli. Chce je od Ciebie kupić sklep meblowy, jednak nie dla siebie, a dla swojego klienta. Odraczasz termin płatności. Jednak transakcja między sklepem meblowym a jej klientem przedłuża się, a dodatkowo już po odbiorze towaru klient nie płaci. Sklep meblowy pozostaje więc bez pieniędzy i nie może zapłacić Ci za zakupiony towar. W ten sposób powstaje zator płatniczy, który zaczął się od niewypłacalności klienta Twojego kontrahenta, czego skutki odczuje również Twoja firma.
Zatory płatnicze najczęściej dotykają przedsiębiorstwa w sektorze budowlanym i transportowym.
Z zatorami płatniczymi zmagają się nie tylko polskie firmy. Dotyka to również przedsiębiorstwa zagraniczne. Najczęściej mają one związek z sytuacją gospodarczą całego kraju, kiedy znajduje się ona w okresie zastoju gospodarczego albo dużej inflacji. Niestety, zjawisko zatoru płatniczego nie jest spowodowane jedynie przez gospodarkę. Przyczyny opóźnień w płatnościach najczęściej wynikają z:
- nie otrzymywania środków od swoich klientów,
- bankructwo kontrahenta,
- poczucie bezkarności kontrahentów wynikające z przewlekłości postępowań sądowych i nieskutecznej windykacji,
- agresywna strategia w zarządzaniu płynnością finansową przedsiębiorstwa,
- brak obawy przed utratą klienta,
- zawieranie umów w szarej strefie, co uniemożliwia ich egzekwowanie.
Poza wymienionym przyczynami, zatory płatnicze powstają także z naiwności przedsiębiorców, którzy nie zawierają transakcji w sposób racjonalny i nie sprawdzają swoich kontrahentów przed wejściem z nimi w zobowiązanie. Równie często przedsiębiorcy obawiają się negocjować terminy zapłaty a także upominać się o należne im pieniądze z powodu obawy o utratę partnera biznesowego. Zanim zechcesz przedłożyć interesy drugiej strony ponad swoje - zastanów się czy Twoją firmę na to stać.
W razie opóźnień w płatnościach od kontrahenta, tylko 1 na 9 firm decyduje się na reakcję i próby wyegzekwowania długu. Bierność pozostałych i oczekiwanie na przelew przyczynia się do zatorów płatniczych. Upominanie się o pieniądze to jeden z elementów biznesu - według badania przeprowadzonego przez Rejestr Dłużników BIG InfoMinitor 80% firm nie straciło kontraktów po tym, jak zwróciły się do kontrahentów o zapłatę.
Zatory płatnicze a kredyt kupiecki
Zatory płatnicze mogą być również spowodowane przez nieuregulowanie tzw. kredytu kupieckiego udzielonego przez innego przedsiębiorcę.
Kredyt kupiecki to inaczej odroczenie płatności, na które zgadzają się dostawcy w zamian za wyższą wartość świadczonych usług i zacieśnianie więzi z kontrahentem. Kredyt kupiecki pozwala przedsiębiorcom na dalsze prowadzenie inwestycji mając ograniczony dostęp do kredytów bankowych. Dlatego, że jest on mniej kosztowny, jest często spotykanym finansowaniem w obrocie gospodarczym. Jeśli przedsiębiorca racjonalnie nim zarządza, to może być dla niego bardziej korzystny pod względem podatkowym niż pożyczka czy kredyt.
Musisz jednak pamiętasz, że udzielenie kredytu kupieckiego wiąże się z ogromnym ryzykiem, ponieważ brak jego terminowej spłaty jest jedną z przyczyn w opóźnieniu spłaty swoich zobowiązań. To z kolei powoduje konieczność ponoszenia kosztów zadłużenia i wzrostu kosztów prowadzenia działalności gospodarczej.
Skutki zatorów płatniczych
Dłuższy czas utrzymywania się zatoru płatniczego powoduje konsekwencje dla każdej firmy, która jest ogniwem łańcucha, w którym występują opóźnienia zapłaty. Do najważniejszych skutków zatoru płatniczego należą:
- całkowite wstrzymanie płatności - może nastąpić w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo nie dysponuje wystarczającą ilością własnych środków, aby pokryć istniejące już zadłużenie;
- problemy z wypłacalnością wynagrodzeń dla pracowników;
- brak możliwości utrzymania prawidłowego funkcjonowania firmy;
- problemy z zakupem materiałów do wytworzenia towarów służących do sprzedaży;
- ponoszenie kosztów zatorów płatniczych - na przykład przez zaciąganie kredytów bankowych w celu załatania budżetu, koszty windykacji należności;
- bariera dla rozwoju działalności przedsiębiorstwa, ponieważ utrudnia płacenia na czas klientów, a także wymusza ograniczanie inwestycji ze względu na brak środków. Ponadto utrudnia wprowadzanie nowych produktów na rynek i obniżanie cen już tych dostępnych na rynku.
Jak radzić sobie z powstałym zatorem płatniczym?
Zatory płatnicze odbijają się najbardziej na mikro- i małych przedsiębiorstwach. Obsługa przeterminowanych zobowiązań kosztuje je 5,5% w małych przedsiębiorstwach, a w mikroprzedsiębiorstwach nawet 8% ogółu kosztów w firmie. Związane jest to z ich modelem biznesowym, który nie dysponuje wyspecjalizowanymi jednostkami zarządzającymi należnościami i opóźnieniami w ich płatnościach. Z tego względu w firmach tego rozmiaru na zatory płatnicze decydujący wpływ mają zmiany w polityce podatkowej państwa.
W przypadku dużych i średnich przedsiębiorstwa zatory płatnicze nie są aż tak odczuwalne, jak w przypadku mikro- i małych przedsiębiorstw. Koszt obsługi przeterminowanych należności wynosi w nich od 4% kosztów ogółu przedsiębiorstwa. Ponadto w dużych i średnich firmach zatory płatnicze nie hamują w zbyt dużym stopniu inwestycji, co pozwala im na ich rozwój.
Żeby zapobiec powstawaniu zatorów płatniczych, trzeba podejmować działania w odzyskiwaniu długu w miarę możliwości szybko, a także należy monitorować swoje płatności. Dlatego też:
- nie czekaj, aż Twój kontrahent sam z siebie ureguluje przeterminowaną fakturę. Zaangażuj się w odzyskiwanie pieniędzy - są Ci potrzebne do utrzymania płynności finansowej, co jest podstawowym warunkiem do utrzymania i rozwoju firmy;
- przypominaj o terminie płatności - jeśli zostanie on przekroczony nie zwlekaj z upomnieniem się dłużnikowi. Najlepiej jeśli zrobisz to w formie pisemnej za potwierdzeniem odbioru - wówczas będzie to ewentualny dowód na polubowne załatwienie sprawy;
- skorzystaj z fachowej windykacji należności;
- skorzystaj z faktoringu.
Dodatkowo przedsiębiorcy, żeby zabezpieczyć się przed powtórzeniem sytuacji, w której dochodzi do zatoru płatniczego podejmują takie działania jak:
- stosowanie krótkich terminów płatności,
- współpraca ze sprawdzonymi kontrahentami,
- sprawdzanie kontrahentów w bazach dłużników,
- wprowadzanie do umów wysokich kar za opóźnienie w płatnościach,
- ubezpieczanie należności.
Jak zwalczać zatory płatnicze?
Walka z zatorami płatniczymi powinna być wielokierunkowa. Oznacza to, że nie tylko sami przedsiębiorcy powinni temu zapobiegać, ale także prawo powinno dawać im środki, które będą pomagały im z nimi walczyć. Niezbędne może okazać się również zaangażowanie w problem stowarzyszenia branżowe.
Przede wszystkim odpowiednie kroki powinien podjąć sam ustawodawca. Należy wprowadzić odpowiednie środki prawne, które dadzą przedsiębiorcom odpowiednią ochronę w transakcjach handlowych, tj. jak możliwość uzyskiwania informacji o zobowiązaniach publicznoprawnych przedsiębiorców, którzy mogą stać się potencjalnymi partnerami biznesowymi. Ponadto należy systematycznie zwalczać tzw. szarą sferę.
Stowarzyszenia branżowe mają za zadanie wypracowywać odpowiednie standardy, które mają służyć przedsiębiorcom przede wszystkim w zakresie terminów płatności i jakości dostaw. Potwierdzeniu jakości mają służyć przyznawane przez biura informacji gospodarczej certyfikaty.
Masz pytania na temat windykacji?
Zapytaj eksperta
Zadzwoń: 796 123 124
Mateusz Jakóbiak
prawnik
Potrzebujesz wsparcia?
Chętnie odpowiem na Twoje pytania.
Oceń ten artykuł:
