Samozatrudnienie - co to jest, poznaj wady i zalety
Co to jest samozatrudnienie?
Polskie przepisy prawne nie przewidują legalnej definicji samozatrudnienia, jednakże można określić je jako sytuację, w której osoba fizyczna po prostu podejmuje działalność gospodarczą we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko.
Rozłóżmy więc definicję samozatrudnienia na czynniki pierwsze:
- osobą fizyczną jest każdy człowiek bez względu na wiek. Z momentem uzyskania pełnoletności osoba fizyczna uzyskuje pełną zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że ma pełną samodzielność do kształtowania swojej sytuacji prawnej - i może np. zaciągać samodzielnie zobowiązania
- działalnością gospodarczą jest - najprościej rzecz ujmując - aktywnością przedsiębiorcy na rynku. W polskim prawie funkcjonuje kilka definicji legalnych pojęcia działalności gospodarczych:
- w ustawie o PIT: „działalnością gospodarczą jest działalność zarobkowa (wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa lub polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż lub polegająca na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych), prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych źródeł przychodów”
- ustawa - prawo przedsiębiorców: „działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły”
- ustawa o VAT: „działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych”
Zauważyć trzeba, że niezależnie od definicji działalności gospodarczej, w każdym przypadku jest to działalność wykonywana w sposób ciągły, w celach zarobkowych i we własnym imieniu.
W obrocie istnieje również pojęcie osoby fizycznej wykonującej działalności gospodarczej (inaczej indywidualny przedsiębiorca). Osoba fizyczna wykonująca działalność gospodarczą to najprostsza forma prowadzenia działalności gospodarczej i w rzeczywistości jest to forma samozatrudnienia. Osoba fizyczna może rozpocząć działalność w formie samozatrudnienia z chwilą złożenia wniosku o wpis do CEIDG.
Tak więc można stwierdzić, że pojęcie samozatrudnienia dotyczy osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, którzy:
- ponoszą ryzyko gospodarcze związane z wykonywanym zleceniem,
- nie wykonują zadań na zlecenie innego podmiotu, który ponosi odpowiedzialność za wykonanie tych zadań,
- nie pracują pod kierownictwem osoby zlecającej zadanie.
Różnice między etatem a samozatrudnieniem
Różnice między etatem a samozatrudnieniem dotyczą głównie kwestii finansowych. Pracując na etacie, sprawy rozliczeń i księgowości bezpośrednio Cię nie dotyczą. Idąc do pracy, wykonujesz swoje obowiązki w godzinach pracy, po czym raz w miesiącu otrzymujesz za to wynagrodzenie. Samozatrudnienie natomiast zobowiązuje Cię do samodzielnego prowadzenia księgowości, w tym płacenia składek na ubezpieczenia społeczne i odprowadzanie podatków. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie aby w jednoosobowej działalności gospodarczej zatrudnić księgową.
Oprócz kwestii finansowych, różnice między etatem a samozatrudnieniem odnoszą się również do sytuacji pracownika. Podstawową różnicą jest to, że pracownik zatrudniony na etacie ma prawa gwarantowane przez Kodeks pracy - na przykład zagwarantowany okres ochronny przed rozwiązaniem stosunku pracy dla kobiety w ciąży, czy osoby, której do emerytury pozostały mniej niż 4 lata. Natomiast osoba, która jest samozatrudniona nie jest pracownikiem, a przedsiębiorcą, który wykonuje zlecenia. Zleceniodawca nie jest w tym przypadku pracodawcą, więc samozatrudniony nie podlega rygorom wynikającym z Kodeksu pracy.
Prowadzenie działalności w formie samozatrudnienia
Jako osoba samozatrudniona nie jesteś objęty stosunkiem pracy, ale przecież będziesz świadczył usługi na rzecz innej osoby. Co prawda nie jest to stosunek pracy, ale taka współpraca powinna być uregulowana umową, która będzie tej współpracy dotyczyła. W umowie warto zapisać wszystkie ustalenia wynegocjowane z klientem. W umowie warto zwrócić uwagę również na zapisy, czy nie będziesz zobowiązany do wykonywania pracy w określonym czasie, miejscu i pod czyimś kierownictwem - jako przedsiębiorca nie musisz podporządkowywać się innym podmiotom, a takie zapisy w umowie mogą sugerować, że klient chce Cię zatrudnić jako pracownika etatowego bez umowy o pracę.
Uregulowana umownie współpraca z klientem może ulec w każdym momencie rozwiązana poprzez rozwiązanie umowy, dlatego warto w niej zawrzeć zapis z terminami wypowiedzenia żeby zabezpieczyć w ten sposób swoje interesy.
Samozatrudnienie a zwolnienie lekarskie i urlop
Jak już wyżej wskazano, będąc osobą samozatrudnioną nie podlegasz przepisom Kodeksu pracy, a co za tym idzie nie masz ustawowo zagwarantowanych dni wolnych takich jak urlop wypoczynkowy. Mimo to, nie oznacza to, że musisz być dyspozycyjny przez cały rok. Prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą, sam decydujesz kiedy i gdzie pracujesz. Jedynymi dla Ciebie ograniczeniami będą jedynie umowy z Twoimi klientami, czy czas jaki masz na wykonanie zlecenia. Jak ukształtujesz swoją sytuację w tej kwestii zależy Tylko od Ciebie.
Jeżeli chodzi o zwolnienia lekarskie, to jeżeli będziesz opłacał składki na ubezpieczenie chorobowe, to będą Ci przysługiwały pewne świadczenia, takie jak na przykład zasiłek macierzyński.
Korzyści samozatrudnienia
Jakie zalety ma samozatrudnienie dla osób, które zdecydowały się na taką formę pracy? Przede wszystkim możemy wyróżnić:
- lepsze zarobki - sam decydujesz o tym, ile chcesz zarobić wykonując dane zlecenie. W każdym razie zleceniodawca nie odliczy Ci kosztów uzyskania przychodów, więc tak czy inaczej wynagrodzenie może być wyższe niż pensja
- swoboda działania - jako osoba samozatrudniona sam możesz decydować kiedy, ile i w jaki sposób będziesz pracował - po prostu czas pracy wyznaczasz sobie sam
- wybór zleceniobiorców - nie musisz ograniczać się do jednego zleceniobiorcy, a masz prawo przyjmować tyle zleceń, ile chcesz lub jesteś w stanie wykonać. Im więcej zleceń, tym większe zarobki i jako zatrudniony sam możesz o tym decydować
- realizacja swoich pomysłów - podejmując swoją działalność gospodarczą masz szanse zrealizować swoje pomysły na biznes albo w pełni zyskać satysfakcję z wykonywanej pracy
- korzyści podatkowe - przede wszystkim samozatrudnienie daje możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów i odliczenie podatku VAT, a także możliwość skorzystania z niższych stawek podatkowych (osoby samozatrudnione mają prawo rozliczania się ryczałtem lub stawką liniową )
6 kroków do podjęcia samozatrudnienia
Po pierwsze. Wybierz formę prawną działalności
Samozatrudnienie nie oznacza konieczności prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej, choć to najczęściej spotykana forma. Forma prawna wpływa na koszt założenia takiej działalności, a także jej dalszego prowadzenia, wysokość i sposób opodatkowania, a także składki ZUS, dlatego warto dokładnie przemyśleć czego oczekujemy zakładając własną firmę.
Wśród form prawnych działalności masz do wyboru:
- jednoosobową działalność gospodarczą
- spółkę cywilną
- spółki prawa handlowego: osobowe (spółka jawna, komandytowa, komandytowo-akcyjna, partnerska) i kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna)
Musisz jednak pamiętać, że każda z tych form może wymagać innego opodatkowania i nie każda z nich może nadawać się do profilu Twojej działalności.
Po drugie. Wybierz formę opodatkowania
Założenie działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością odprowadzenia podatku. Przede wszystkim będziesz zobowiązany do odprowadzania podatku dochodowego od osób fizycznych, który ma następujące formy:
- PIT na zasadach ogólnych
- PIT ze stawką liniową
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
- karta podatkowa
Prowadzenie działalności w formie spółki kapitałowej zobowiązuje do płacenia podatku dochodowego od osób prawnych (CIT).
Po trzecie. Wybierz PKD
Kody PKD służą klasyfikacji podmiotów gospodarczych dla potrzeb rejestru REGON. Oprócz tego klasyfikacja PKD będzie Ci potrzeba do wniosku o wpis działalności do rejestru.
Po czwarte. Księgowość
Prowadzenie księgowości to nieodłączna część samozatrudnienia. Księgowość możesz prowadzić samodzielnie, jeżeli jednak Twoja działalność już od początku przewidywana jest na duże rozmiary bądź też rozrasta się z czasem, warto powierzyć prowadzenie działalności do biura rachunkowego lub zatrudnić księgowego.
Po piąte. Zarejestruj firmę
W przypadku jednoosobowych działalności gospodarczych rejestracji firmy dokonuje się w CEIDG poprzez wypełnienie formularza. Jeżeli chodzi o spółkę cywilną, to rejestracji nie podlega spółka jako podmiot (ponieważ spółka cywilna nie posiada nie ma zdolności prawnej, ani osobowości prawnej), a do CEIDG wpisuje się tylko jej wspólników jako przedsiębiorców.
Spółki prawa handlowego, zarówno kapitałowe, jak i osobowe, podlegają wpisowi do KRS.
Konto bankowe dla przedsiębiorcy jest niezbędnym narzędziem ze względu na przymus obrotu bezgotówkowego dla przedsiębiorców dokonujących transakcji na kwotę powyżej 15 tys. zł. Poza tym za pośrednictwem konta bankowego będzie Ci łatwiej dokonywać bieżących operacji związanych z prowadzeniem firmy.
Gotowe biznesplany
Planujesz założyć firmę?
Kup przykładowy biznesplan!
Cena już od: 29 zł
Zobacz listę biznesplanów ›lub
Zleć napisanie wniosku do Urzędu Pracy ›Oceń ten artykuł: