Ergonomia pracy w biurze

Ostatnia aktualizacja: 2018-08-18 | Średni czas czytania: 05:31

Artykuł reklamowy

Jak wielu pracodawców pragnęłoby poprawić wyniki firmy? Pewnie wszyscy. Jak wielu z nich traktuje przy tym zasady ergonomii na poważnie? Wciąż zbyt mało. A przecież zdrowy i wydajny pracownik to marzenie każdego pracodawcy. Bez ergonomicznego stanowiska pracy trudno to jednak osiągnąć. Dlatego warto bliżej zapoznać się z tym, jak zorganizować pracę w biurze w ergonomiczny sposób.

Czym jest ergonomia w biurze?

Ergonomia dosłownie tłumaczona oznacza zasady pracy i jako termin pojawiła się dzięki polskiemu przyrodnikowi, Wojciechowi Jastrzębowskiemu. Zadaniem ergonomii jest polepszanie warunków pracy człowieka. Dzięki zapewnieniu komfortowych warunków oraz bezpieczeństwa pracownika jej efektem jest poprawa wydajności pracownika i minimalizacja negatywnych wpływów np. pracy biurowej na zdrowie. Ergonomia uwzględnia specyfikę stanowiska pracy i jej charakter. Nie skupia się jednak tylko i wyłącznie na fizycznych możliwościach człowieka. Zwraca uwagę także na jego psychikę i fizjologię.

W ergonomii chodzi więc o:

stworzenie komfortowych warunków pracy lub ich poprawę;
dostosowanie stanowiska pracy do specyfiki wykonywanego zawodu;
dostosowanie stanowiska pracy do możliwości pracownika;
dostosowanie narzędzi pracy do bezpiecznego i komfortowego jej wykonywania;
osiągnięcie lepszej wydajności pracownika;
zmniejszenie liczby błędów;
zapewnienie odpowiedniej higieny pracy i bezpieczeństwa.

W kontekście pracy biurowej ergonomia ma bardzo duże znaczenie. Pomaga ograniczyć lub wyeliminować szereg czynników, które przeszkadzają w wykonywaniu powierzonych pracownikowi zadań. Praca biurowa może wydawać się lekka, ale każdy, kto przepracował kilka lat za biurkiem, spędzając przy nim po kilkanaście godzin dziennie, doskonale wie, jak ogromny wpływ na zdrowie będzie to miało. Niestety, pozycja siedząca nie jest naturalną dla ludzkiego organizmu. Zarazem to najlepsza pozycja do wykonywania większości prac biurowych.

Ergonomia stara się więc ograniczyć obciążenia jakim poddawane jest ciało podczas pracy biurowej. Doskonale to widać na przykładzie ergonomicznych krzeseł obrotowych. W tej chwili praktycznie każdy model oferuje przynajmniej minimalne wyprofilowanie elementów takich jak oparcie czy siedzisko. Pozwala także na regulację wysokości siedziska, podłokietników, nachylenia oparcia, etc. Wszystko po to, aby odciążyć układ mięśniowo-szkieletowy. Ale na odpowiednio ustawionym siedzisku zyskuje także np. układ krwionośny. W ergonomii efekt synergii wcale nie jest rzadki. Warto tu też podkreślić, że to na czym siedzimy, ma niezwykle istotne znaczenie - wszak spędzamy w ten sposób większość czasu w biurze. Innym przykładem ergonomicznego podejścia może być zapewnienie odpowiednich warunków termicznych. Duszna, skąpana w słońcu sala z pewnością nie sprzyja efektywności . Dlatego właśnie w biurach jest montowana klimatyzacja, a pomieszczenia te są dobrze wentylowane.

Ergonomia w biurze oznacza również walkę z rutyną i ograniczanie stresu. Nierzadko praca biurowa oznacza sporą presję - zarówno jeśli chodzi o wagę wykonywanych zadań, jak i goniące terminy. Intensywność lub monotonia przyczyniają się do pojawiania się znużenia, pomyłek, uczucia wypalenia czy braku zaangażowania w pracę. Ma również pomagać w dłuższym utrzymywaniu koncentracji, np. poprzez redukcję natężenia hałasu.

Ergonomia koncepcyjna a ergonomia korekcyjna

Istnieją dwa podejścia do ergonomii - tzw. ergonomia koncepcyjna i ergonomia korekcyjna. Już same nazwy sugerują na czym podział ten się opiera.

Ergonomia koncepcyjna to nieco bardziej teoretyczna dziedzina, zakładająca wprowadzanie zasad ergonomii na etapie projektowania. To na przykład planowanie aranżacji powierzchni biurowej. To także wytwarzanie urządzeń o takich parametrach, które będą jak najlepiej dostosowane do danego zadania. Objawić się to może choćby w optymalnie wyprofilowanych myszkach czy klawiaturach przeznaczonych do pracy biurowej. Dobrym przykładem takiego podejścia są także obrotowe krzesła ergonomiczne, bez których trudno sobie dziś wyobrazić jakiekolwiek biuro.

Ergonomia korekcyjna ma już większy wymiar praktyczne ze względu na to, iż tego rodzaju działania przeprowadzane są w już funkcjonujących stanowiskach pracy. Może to polegać na modernizacji maszyn i urządzeń, np. komputerów. Może to też być wymiana mebli biurowych, krzeseł czy biurek, na takie, które są lepiej dostosowane do wykonywanych zadań i zasad ergonomii. Słowem, jest to korekta aktualnie istniejącego stanowiska pracy.

Zasady ergonomii

W ergonomii każdy element jest istotny. Każdy szczegół może mieć znaczenie i wpływać na efektywność pracy czy stan zdrowotny pracownika. Niewygodne krzesło przyczyni się do dekoncentracji pracownika. Klawiatura wymagająca zbyt dużego nacisku przy uderzaniu klawiszy spowolni pisanie. Przykłady można wymieniać długo. Jest jednak kilka kwestii, którymi należy się kierować, organizując prawdziwie ergonomiczne miejsce pracy:

pracownik powinien mieć zapewnione stanowisko pracy dostosowane do swych potrzeb i możliwości - to np. kwestia zapewnienia pracownikowi odpowiedniej przestrzeni do pracy. To także dostarczenie mu odpowiednich narzędzi oraz stworzenie przyjaznego i komfortowego miejsca pracy;
pracownik nie powinien być nadmiernie obciążany psychicznie i fizycznie - aby praca była skuteczna, nie należy powierzać pracownikowi zadań ponad jego siły. Zbyt duża ich liczba, zły układ biura czy źle rozlokowane przedmioty i narzędzia potrzebne do pracy, powodują dodatkowy, zbędny wysiłek - przykładem może być ułożenie klawiatury na półce pod blatem biurka, na której nie ma miejsca na myszkę, co utrudnia wygodne korzystanie z obu peryferiów. Celem jest ułatwianie pracownikowi pracy, a nie jej utrudnianie;
należy minimalizować stres i zmęczenie pracownika - wspomniana przed chwilą zbyt duża liczba zadań może być źródłem niepotrzebnego stresu i przytłaczającej presji. Efektem może być znużenie pracownika i obniżenie jego efektywności. Warto zatem robić przerwy na odpoczynek w czasie pracy i dostosowywać tempo pracy do możliwości pracownika;
stanowisko pracy powinno być okresowo monitorowane pod kątem warunków pracy - należy zadbać o to, by warunki pracy, jak temperatura czy wilgotność, były optymalne. Warto też je modyfikować, jeśli z jakichś powodów aktualne normy przestaną być najlepszym rozwiązaniem.

Warto przy tym pamiętać, że ze względu na charakter pracy biurowej to, co ergonomiczne, może oznaczać różne parametry, zależnie od rodzaju wykonywanych zadań. Bardziej korzystne z punktu widzenia ergonomii w kontekście pracy twórczej będzie zapewnienie pracownikom pomieszczeń indywidualnych. Tam gdzie wykonywane prace mają mało skomplikowany, rutynowy charakter lub gdzie liczy się przede wszystkim praca zespołowa, wymiana doświadczeń lub kontakt z innymi zatrudnionymi, bardziej efektywne mogą okazać się biura typu open space i boksy biurowe.

Wszystkie wyżej wymienione zasady i uwagi z pewnością pomogą stworzyć ergonomiczne stanowisko pracy, niezależnie od jej charakteru. Warto się jednak bliżej przyjrzeć temu, jakie przełożenie zasady te mają w praktyce w organizacji stanowiska pracy biurowej.

Ergonomiczne stanowisko pracy biurowej

Niektóre kwestie związane ergonomią w biurze są regulowane przepisami prawa. Jest to jednak minimum, poza które warto wyjść, jeśli to tylko możliwe.

Zakłada się, że pracownik na swym stanowisku powinien mieć przynajmniej 2 m²wolnej przestrzeni wokół siebie. Biuro powinno także mieć minimum 3 m, choć dopuszcza się obniżenie wysokości do 2,5 m, jeśli w pomieszczeniu pracuje nie więcej niż 4 pracowników i przypada na nich odpowiednia liczba wolnej objętości pomieszczenia - standardowo 13 m³, a w tym wypadku minimum 15 m³.

Biuro musi być też dobrze oświetlone. W wypadku oświetlenia sztucznego podawana jest liczba przynajmniej 500 luksów, ale warto podkreślić, że powinno to być światło żółte, ciepłe, zwłaszcza w biurach, w których praca trwa do późnych godzin. Niebieskie światło może zaburzać rytm dobowy, utrudniając pracownikowi zasypianie, przyczyniając się do jego złego samopoczucia i przemęczenia, a nawet depresji. Należy też pamiętać o tym, by tak ustawić biurka, aby światło - zwłaszcza słoneczne - nie odbijało się w monitorach i nie wywoływało refleksów. Z tego względu przyjęło się, że biurka ustawia się bokiem do okien. Pomieszczenie musi być też dobrze wentylowane i klimatyzowane, co oznacza m.in. że temperatura powinna być nie niższa niż 18°C, a strumień powietrza z klimatyzacji nie powinien być skierowany bezpośrednio na pracownika.

Niezwykle istotne jest też samo ułożenie mebli i sprzętów biurowych tak, aby komfort pracy był jak najwyższy. Przyjmuje się, że monitor komputera powinien być tak ustawiony, aby znajdował się w odległości około 60-70 cm od twarzy, choć im większy ekran, tym dalsza powinna być od niego odległość. Jego górna krawędź nie powinna być też ustawiona wyżej niż oczy użytkownika.

Ergonomiczne krzesło będzie z kolei pozwalało na regulację jak największej liczby elementów. Ustawienie go w odpowiedniej pozycji ma duże znaczenie dla efektywności pracy. Pracownik powinien móc tak je dostosować do swej postury, by móc ułożyć nogi stopami do podłoża. Jeśli to konieczne, osoba taka powinna też zastosować podnóżek. Koniecznie trzeba też zapewnić pracownikowi krzesło z regulowanymi oparciami, aby w czasie pisania ręce spoczywały na klawiaturze, tworząc kąt prosty między ramieniem i przedramieniem. Ważne jest także wsparcie dla odcinka lędźwiowego, a bardzo przydatny okazuje się zagłówek lub wysokie oparcie. Więcej na temat ergonomicznych krzeseł można przeczytać na stronie CentrumKrzesel.pl pod tym linkiem: https://www.centrumkrzesel.pl/art/16/jak-wybrac-ergonomiczne-krzeslo.

Równie ważne jest zagospodarowanie powierzchni na biurku. Zaleca się, aby przy stanowisku komputerowym klawiatura była ułożona co najmniej 10 cm od krawędzi blatu. Dobrze też, jeśli znajduje się poniżej poziomu łokci i na tym samym poziomie co myszka. Pod ręce warto też stosować specjalne, np. żelowe, podkładki, które pomogą złagodzić np. problemy z nadgarstkami. Najpotrzebniejsze przedmioty należy umieścić blisko, najlepiej w tzw. strefie maksymalnego zasięgu rąk - to około 50 cm w głąb biurka i 60 cm po bokach, czyli w odległości, przy której nie potrzeba się wychylać, aby po coś sięgnąć. Warto też zarezerwować osobną przestrzeń na biurkunp. na dokumenty.

Ergonomia w praktyce

Niezależnie od tego, jaki charakter ma wykonywana praca, wprowadzanie ergonomicznych zasad pracy opłaca się każdemu. Dla pracodawcy nie zawsze to zresztą oznacza dodatkowe koszty. Niektóre rozwiązania to kwestia odpowiedniej kultury pracy. W praktyce, planując ergonomiczne stanowisko pracy w biurze, warto:

zadbać o jakość oświetlenia;
ustawić biurka, komputery i inne sprzęty zgodnie z zasadami ergonomii, m.in. nie ustawiać krzeseł tyłem do drzwi, a biurek tak, by na ekranach odbijało się światło;
zapewnić pracownikom ergonomiczne krzesła oraz - jeśli to konieczne - podnóżek;
zadbać o to, by pracownik miał wszelkie potrzebne sprzęty pod ręką;
dbać o czystość w pomieszczeniach biurowych;
zapewnić odpowiednią klimatyzację pomieszczenia;
przypominać pracownikom o pięciominutowych przerwach po godzinnej pracy przy komputerze.

Już to wystarczy, aby kilku czy kilkunastogodzinna praca przy biurku stała się bardziej efektywna i sprawna.