Dostałeś w spadku same długi - co teraz?
Zastanawiasz się, czy taki scenariusz może stać się również Twoim udziałem?
W tym miejscu możemy Cię uspokoić: prawo spadkowe w ostatnich latach uległo dość znacznej zmianie. Obecnie brak formalnego odrzucenia spadku wiąże się z dziedziczeniem spadku "z dobrodziejstwem inwentarza". Czysto teoretycznie oznacza to, że de facto nie dziedziczysz długów, jednak podobnie jak w wielu innych przypadkach, również tutaj praktyka nierzadko okazuje się nieco bardziej złożona, niż jej teoretyczne modele w postaci przepisów prawa.
Co więcej, nawet zgodne z przepisami zbycie spadku może okazać się problematyczne. Jeżeli więc znalazłeś się w sytuacji, kiedy przypadł Tobie spadek obciążony długami, z całą pewnością powinieneś zapoznać się z kilkoma najważniejszymi informacjami na temat prawnych regulacji dotyczących dziedziczenia długów. W poniższym tekście przedstawiamy krótkie kompendium wiedzy poświęcone tej tematyce.
Informacje tu zawarte zostały oparte na publikacji portalu Zgaś Ryzyko: Zasady dziedziczenia i odrzucenia długów spadkowych.
Odziedziczyłem długi: i co dalej?
Przede wszystkim należy jeszcze przywołać obecnie obowiązuje przepisy. Mówią one, że co do zasady spadek może zostać potraktowany na trzy różne sposoby, a mianowicie:
- 1. Możesz dokonać przyjęcia spadku
- 2. Może spadek w całości odrzucić
- 3. Możesz spadek przyjąć "z dobrodziejstwem inwentarza"
Dwa pierwsze punkty z pewnością są raczej klarowne i nie wymagają dodatkowych wyjaśnień. Dokonując odrzucenia spadku po prostu przestaje Cię on dotyczyć, oczywiście jednak tylko w sytuacji, jeżeli odrzucenie zostało zrealizowane w odpowiednim terminie.
Jeżeli natomiast chodzi o przyjęcie spadku, to w tej sytuacji przyjmujesz go w całości, tj. nie możesz na przykład wybrać poszczególnych składników majątku spadkowego, które chcesz odziedziczyć, a resztę odrzucić.
Najbardziej złożona, a zarazem przysparzająca największych trudności jest trzecia z wymienionych możliwości.
Co dokładnie oznacza "dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza"? Mówiąc najprościej, w tym wypadku dziedziczysz spadek tylko i wyłącznie do wysokości ewentualnego zadłużenia, jakim jest on obciążony.
Dla ułatwienia można rozpisać to na przykładzie. Załóżmy, że w ramach spadku przypadły Ci:
- 1. Mieszkanie o wartości 200 tysięcy złotych
- 2. Samochód o wartości 50 tysięcy złotych
- 3. Długi w wysokości 300 tysięcy złotych
W tym wypadku, wartość zadłużenia jest wyższa, niż wartość spadku. Oznacza to de facto tyle, że dziedziczysz spadek wyłącznie do kwoty 250 tysięcy złotych.
Oczywiście, z perspektywy praktycznej może to być okoliczność wysoce kłopotliwa. Wchodzące w skład spadku mieszkanie może przecież faktycznie posiadać rynkową wartość na poziomie 200 tysięcy złotych, ale nie oznacza to, że właśnie za taką kwotę uda się Tobie owe mieszkanie sprzedać.
Co więcej, ostatecznie może się okazać, że nabywca mieszkania znajdzie się dopiero na przykład po kilku długich miesiącach, a nawet dłużej (jest to dosyć prawdopodobne w sytuacji dziedziczenia domu lub mieszkania w mniejszej miejscowości).
W sytuacji zaś, kiedy w skład spadku wchodzą np. długi bankowe lub niespłacone pożyczki pozabankowe, komornik raczej nie będzie czekał 5 lat z ewentualną egzekucją zadłużenia.
To jednak jeszcze nie kłopotów z dziedziczeniem z dobrodziejstwem inwentarza
W takim wypadku bardzo często konieczne jest bowiem dokonanie spisu inwentarza. Spis taki jest dokonywany przez komornika sądowego. Celem spisu inwentarza jest określenie wartości spadku.
Dopiero w ten sposób najczęściej można bowiem porównać ze sobą wartość odziedziczonego majątku oraz wysokość dziedziczonych długów, co stanowi podstawę do określenia, w jakiej mierze będziesz odpowiadał za owe długi.
Problem? Spis inwentarza wykonywany przez komornika sądowego oczywiście kosztuje, a koszty te zostaną scedowane na Ciebie. W niektórych przypadkach wykonanie spisu inwentarza może wiązać się z kosztem w wysokości nawet kilku tysięcy złotych.
Co jeżeli nie odrzucisz spadku na czas?
Wprowadzone 18 października 2015 roku zmiany w prawie spadkowym przyniosły jednoznacznie korzystną oraz od dawna oczekiwaną rewolucję jeżeli chodzi o automatycznie dziedziczenie spadku.
O czym mowa? Wcześniej miałeś 6 miesięcy od powstania obowiązku spadkowego na przyjęcie spadku lub też jego odrzucenie. Jeżeli w przeciągu owych 6 miesięcy nie odrzuciłeś spadku, w sposób automatyczny przyjmowałeś go w całości.
Aktualnie przepisy mówią, że w takiej sytuacji dziedziczysz spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Jest to więc zmiana jak najbardziej korzystna dla spadkobierców, jednak również w tym zakresie mogą pojawić się problemy.
Chodzi rzecz jasna o komornika sądowego oraz wzmiankowany już powyżej spis inwentarza. W sytuacji, kiedy nie dokonasz odrzucenia zadłużonego spadku w przeciągu 6 miesięcy od powstania obowiązku spadkowego, komornik może sporządzić taki spis inwentarza, a koszty będziesz musiał ponieść właśnie Ty.
Jak odrzucić spadek?
Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe informacje wydaje się, że zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem w przypadku zadłużonego spadku jest jego odrzucenie.
Tutaj należy jednak rozróżnić dwie możliwe formy odrzucenia spadku, a mianowicie:
- 1. Odrzucenie notarialne
- 2. Odrzucenie spadku przed Sądem
Pierwsza opcja jest rzecz jasna tańsza i teoretycznie łatwiejsza. Teoretycznie, ponieważ musisz pamiętać o kolejności dziedziczenia. Odrzucić spadek notarialnie możesz bowiem jedynie wówczas, gdy przeszedł on już na Ciebie, a więc doszło do powstania obowiązku spadkowego.
Jeżeli zadłużony spadek pochodzi np. od Twojej babci, najpierw będą musieli notarialnie zrzec się go Twoi rodzice, rodzeństwo Twoich rodziców, itd. Dopiero w momencie, kiedy spadek prawnie przejdzie na Ciebie, będziesz miał 6 miesięcy na jego notarialne odrzucenie.
Co oczywiste, w przypadku dziedziczenia po dalszej rodzinie, z którą na dodatek nie utrzymujesz kontaktów, może to być kłopotliwe. W takim wypadku niestety często jedyną dostępną formą odrzucenia spadku okazuje się odrzucenie go przed Sądem.
Co natomiast stanie się, jeżeli nie dokonasz odrzucenia spadku w przeciągu 6 miesięcy od momentu powstania obowiązku spadkowego? Przejdzie on na Ciebie z dobrodziejstwem inwentarza.
Co w wypadku, kiedy nie wiedziałeś o istnieniu spadku?
W takim wypadku teoretycznie o momencie powstania obowiązku spadkowego mówi się w momencie, kiedy dowiedziałeś się o spadku.
Problem polega na tym, iż będziesz musiał w jakiś sposób dowieść, że rzeczywiście nie miałeś wiedzy na temat zaistnienia spadku ani też związanych z tym faktem terminami na jego odrzucenie.
W żargonie prawniczym czasami używa się tutaj określenia "uzasadnionej niewiedzy". Mówiąc inaczej, chcąc odrzucić zadłużony spadek po upływie terminu 6 miesięcy od powstania obowiązku spadkowego będziesz musiał udowodnić, że naprawdę nie wiedziałeś oraz, co więcej, nie miałeś możliwości dowiedzenia się o spadku. W innym wypadku Twoje postępowanie może zostać uznane za "brak należytej staranności". W takim wypadku Twój wniosek o odrzucenie spadku po terminie może zostać przez Sąd rozpatrzony negatywnie.
Oceń ten artykuł:
