Upadłość konsumencka. Kiedy i jak to zrobić?
Na czym więc polega upadłość konsumencka, jak złożyć wniosek, od czego zacząć i jakich formalności trzeba dopełnić, aby skutecznie ogłosić upadłość – o odpowiedź na te pytania poprosiliśmy ekspertów z warszawskiej kancelarii prawnej LEXADVISOR, specjalizującej się w skutecznym prowadzeniu tego rodzaju postępowań.
Czym jest upadłość konsumencka?
Najogólniej mówiąc upadłość konsumencka, zgodnie z obowiązującymi przepisami, to ustawowe narzędzie, które umożliwia konsumentom (czyli osobom fizycznym, które nie prowadzą działalności gospodarczej) ogłoszenie upadłości i zredukowanie w ten sposób części istniejących zobowiązań wobec wierzycieli.
Możliwość złożenia wniosku o upadłość przysługuje jedynie dłużnikom niewypłacalnym, czyli takim, którzy utracili zdolność do terminowego regulowania swoich istniejących zobowiązań pieniężnych.
Co szczególnie ważne, nadrzędnym celem postępowania upadłościowego jest skuteczne oddłużenie takiej osoby przy jednoczesnym zaspokojeniu roszczeń wierzycieli w możliwie największym stopniu. W praktyce oznacza to, iż po upływie ustawowego okresu, w którym zobowiązania konsumenta wobec wierzycieli muszą być regulowane zgodnie z określonym przez sąd planem spłaty, pozostałe zadłużenie jest umarzane.
Dzięki temu taki konsument może powrócić do normalnego życia bez bagażu długów uniemożliwiających funkcjonowanie w społeczeństwie, a jednocześnie wierzyciele są chronieni przed skutkami niewypłacalności dłużnika.
Postępowanie upadłościowe – podstawa prawna
Podstawą prawną dla postępowań o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest wspomniana już wcześniej ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz. U. 2003 r. Nr 60, poz. 535 ze zmianami). W szczegółowy sposób określa ona, kto może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej i w jakich okolicznościach może to nastąpić. Ponadto w ustawie znajdują się zapisy mówiące o tym, jakie są konsekwencje skutecznego przeprowadzenia postępowania upadłościowego.
Co istotne, w ustawie zostały również wyszczególnione przesłanki, które będą skutkować oddaleniem przez sąd złożonego przez dłużnika wniosku o upadłość osoby fizycznej. Należą do nich między innymi:
- umyślne doprowadzenie do swej niewypłacalności przez dłużnika lub zwiększenie stopnia niewypłacalności wskutek rażącego niedbalstwa,
- umorzenie (z przyczyn innych niż na wniosek dłużnika) prowadzonego wobec dłużnika postępowania upadłościowego w okresie ostatnich 10 lat przed datą złożenia wniosku,
- prawomocne uznanie czynności prawnej dłużnika jako dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli,
- umorzenie części lub całości zobowiązań dłużnika w uprzednio prowadzonym wobec niego postępowaniu upadłościowym.
Warunki, jakie trzeba spełnić
Zgodnie z obowiązującym prawem nie istnieją żadne konkretne ramy czasowe, w jakich konsument może złożyć wniosek o ogłoszenie swej upadłości, jednak podstawową przesłanką do tego jest zaistnienie okoliczności uzasadniających chęć skorzystania z oddłużenia w toku postępowania upadłościowego osoby fizycznej.
Zazwyczaj przesłanką taką jest wspominany wyżej stan niewypłacalności, czyli sytuacja, w której dłużnik jest trwale niezdolny do spłacania zaległości finansowych.
Oprócz tego do ogłoszenia przez sąd upadłości danego konsumenta konieczne jest, aby zadłużona osoba spełniała wszystkie poniższe warunki:
- dłużnik musi posiadać swoje centrum spraw życiowych w Polsce (jego miejsce zamieszkania i stałego pobytu znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej),
- istniejący stan niewypłacalności nie został spowodowany przez własne rażące niedbalstwo dłużnika albo w sposób umyślny (oznacza to konieczność dochowania podstawowych standardów zachowania, jakie są stosowane podczas zaciągania zobowiązań finansowych oraz w trakcie zarządzania swoimi finansami),
- osoba zadłużona nie prowadzi w chwili składania wniosku o upadłość konsumencką działalności gospodarczej ani nie zaprzestała takiej działalności na mniej niż 1 rok przed datą złożenia wniosku,
- w okresie minionych 10 lat (licząc od daty złożenia wniosku) nie toczyło się wobec osoby zadłużonej konsumenckie postępowanie upadłościowe,
- wobec dłużnika sąd prawomocnie nie orzekł, iż dokonywał on czynności mających na celu pokrzywdzenie wierzycieli,
- w okresie minionych 10 lat od daty złożenia bieżącego wniosku nie doszło do umorzenia dłużnikowi jakichkolwiek zobowiązań w postępowaniu o upadłość konsumencką (nie ma znaczenia, czy umorzenie było całkowite, czy jedynie częściowe).
Trzeba również pamiętać, że nie jest możliwe złożenie wspólnego wniosku o upadłość konsumencką przez małżeństwo, jednak każdy z małżonków może skorzystać z prawa indywidualnego złożenia wniosku (wyłącznie we własnym imieniu), o ile spełnia wymienione powyżej wymagania.
Wniosek o upadłość – jak złożyć?
Aby złożyć wniosek o upadłość konsumencką, niezbędne jest dopełnienie określonych formalności. Pierwszą z nich jest prawidłowe wypełnienie odpowiedniego formularza, dostępnego na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
Wypełniony wniosek powinien zostać złożony w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż nieprawidłowo lub niecałkowicie wypełniony wniosek najprawdopodobniej zostanie odrzucony przez sąd na etapie weryfikacji, trzeba zatem pamiętać, że powinny się w nim znaleźć przede wszystkim następujące informacje:
- niezbędne dane osobowe, pozwalające na jednoznaczną identyfikację dłużnika (imię, nazwisko, numer PESEL albo numer w KRS, adres zamieszkania),
- dane identyfikacyjne pełnomocnika (jeżeli występuje w imieniu dłużnika),
- określenie głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika,
- kompletny i rzetelny wykaz majątku należącego do dłużnika wraz z wykazem miejsc, w których się on znajduje (dokładne adresy) oraz oszacowaniem wartości tego majątku,
- lista wierzycieli, w której należy podać ich dane identyfikacyjne i wielkość poszczególnych zobowiązań oraz określić terminy spłaty należności,
- jeśli istnieją wierzytelności sporne, należy załączyć ich listę ze wskazaniem, których i w jakim zakresie dłużnik nie uznaje,
- jeżeli na majątku dłużnika zostały ustanowione jakieś zabezpieczenia (np. hipoteki), należy załączyć ich wykaz zawierający daty ustanowienia każdego z nich,
- jeżeli istnieją osoby bądź instytucje, które są dłużnikami wobec osoby składającej wniosek o upadłość konsumencką, należy do wniosku załączyć ich spis wraz z danymi identyfikacyjnymi, kwotami zaległości, datami powstania tych należności i określeniem terminu spłaty,
- jeżeli istnieją tytuły wykonawcze albo egzekucyjne przeciwko dłużnikowi, należy dołączyć ich wykaz,
- jeżeli wobec dłużnika toczą się jakiekolwiek postępowania dotyczące jego majątku, należy załączyć do wniosku informacje na temat tych postępowań,
- wskazanie okoliczności, które uzasadniają złożenie wniosku o upadłość konsumencką przez dłużnika,
- oświadczenie o braku negatywnych przesłanek w zakresie ogłoszenia upadłości.
Składany w sądzie wniosek musi być również własnoręcznie podpisany przez dłużnika.
Skutki ogłoszenia upadłości
W chwili rozpoczęcia postępowania upadłościowego wobec konsumenta nadzór nad jego majątkiem jest przekazywany syndykowi.
Co istotne, dotyczy to również dochodów osiąganych przez osobę zadłużoną, choć jedynie w części nieprzekraczającej ustawowo gwarantowanego minimum (1350 zł), dzięki czemu dłużnik nie zostaje pozbawiony środków do życia. Pieniądze ponad wspomnianą kwotę są przeznaczane na poczet spłaty zobowiązań ogłaszającego upadłość.
Dalsze skutki to brak możliwości zawierania przez dłużnika jakichkolwiek umów konsumenckich w sposób samodzielny – jeżeli istnieje taka konieczność, każdorazowo zgodę musi wydać syndyk. Wszelkie zmiany miejsca pracy oraz wysokości dochodów osiąganych przez konsumenta w toku postępowania upadłościowego muszą być natychmiast zgłaszane do syndyka.
Majątek trwały dłużnika (czyli inny niż jego dochody) przechodzi pod kontrolę syndyka, który może zdecydować o sprzedaży go w celu wpłaty należności wobec wierzycieli. Co istotne, syndyk ma obowiązek przygotować wykonalny i możliwy do zrealizowania przez dłużnika plan spłaty zobowiązań, rozłożony w czasie na 36 miesięcy, a następnie nadzorować, czy ogłaszający upadłość konsument faktycznie ten plan realizuje.
Po wykonaniu planu spłaty pozostałe zaległości dłużnika (jeśli istnieją) są umarzane, natomiast jego nazwisko trafia do rejestru Biura Informacji Kredytowej. Na tym konsumenckie postępowanie upadłościowe się kończy.
Ile kosztuje ogłoszenie upadłości konsumenckiej?
Zasadniczą opłatę, jaka jest związana z rozpoczęciem konsumenckiego postępowania upadłościowego, stanowi opłata za złożenie wniosku – wynosi ona 30 zł, a dowód jej opłacenia należy dołączyć do wniosku składanego w sądzie rejonowym.
W przypadku, gdy dłużnik nie jest w stanie tej opłaty uiścić, sąd może zdecydować o zwolnieniu go z niej, jednak tylko wtedy, gdy dłużnik złoży prośbę o zwolnienie go z kosztów sądowych.
Należy również pamiętać, że syndyk pobiera ustawowo określone wynagrodzenie za swoją pracę. Zgodnie z zapisami ustawy Prawo upadłościowe może ona wahać się od 25% do 200% średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.
W sytuacjach wyjątkowych, kiedy nakład pracy jest duży z uwagi na liczbę wierzycieli lub na stopień skomplikowania samego postępowania, wysokość wynagrodzenia dla syndyka może zostać podwyższona przez sąd do 400% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.
Co ważne, wynagrodzenie dla syndyka może zostać pokryte tymczasowo przez Skarb Państwa, a następnie uregulowane z masy upadłościowej konsumenta. Jeżeli majątek był zbyt mały, by tę sumę pokryć, zostanie ona wliczona do planu spłaty.
Podczas szacowania kosztów postępowania upadłościowego wobec konsumenta należy również uwzględnić wydatki na obsługę prawną przez kancelarię. Honorarium takie jest ustalane indywidualnie z dłużnikiem.
Profesjonalna pomoc prawna w ogłoszeniu upadłości
Eksperci z kancelarii LEXADVISOR podkreślają, że zwrócenie się o profesjonalną pomoc do prawników wyspecjalizowanych w postępowaniach upadłościowych to doskonały pomysł, ponieważ dłużnicy niejednokrotnie nie wiedzą, jakie przysługują im prawa i jakie mają obowiązki w trakcie postępowania.
Przede wszystkim zaś nie zdają sobie sprawy z możliwości wyjścia ze spirali zadłużenia dzięki ogłoszeniu upadłości konsumenckiej – w samej kancelarii LEXADVISOR w ciągu ostatnich lat pomoc uzyskało kilkuset klientów (łączna kwota oddłużeń to ponad 100 milionów złotych!), wywodzących się z różnych grup społecznych. Według prawników z LEXADVISOR liczba ta mogłaby być nawet dwukrotnie wyższa, gdyby świadomość możliwości, jakie daje upadłość konsumencka, była w społeczeństwie większa.
Specjaliści z warszawskiej kancelarii zachęcają zatem do kontaktu z nimi wszystkie osoby, które chcą uzyskać poradę od profesjonalistów zajmujących się skutecznym prowadzeniem negocjacji z wierzycielami i postępowań upadłościowych od wielu lat. Podczas wstępnej konsultacji nie tylko jasno i bez niedopowiedzeń określą sytuację, w jakiej się dana osoba znajduje, ale także przedstawią optymalne rozwiązania.
Oceń ten artykuł:
