Kto nie może założyć działalności gospodarczej w Polsce?
Zasada swobody działalności gospodarczej
Zasada swobody działalności gospodarczej została zagwarantowana już w Konstytucji. Stanowi ona, że ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Zasadę wyrażoną w Konstytucji rozwija ustawa - Prawo przedsiębiorców. Zgodnie z nią, podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach.
Z przedstawionych zasad wynika, że każdy może podjąć decyzję o rozpoczęciu i wykonywaniu działalności gospodarczej, a ograniczenia tej swobody mogą wynikać tylko z przepisów prawa. Ograniczenia te mogą być:
- przedmiotowe, które dotyczą wykonywania określonej dziedziny działalności. Ograniczenia przedmiotowe znajdują swój wyraz w konieczności uzyskania koncesji, zezwolenia lub licencji. Wówczas do podjęcia działalności gospodarczej konieczne jest uzyskanie zgody odpowiedniego organu administracji publicznej
- podmiotowe, które dotyczą osób mogących prowadzić działalność gospodarczą. Ograniczenia te są najczęściej związane z zakazami pełnienia funkcji w innym przedsiębiorstwie lub z zakazami łączenia funkcji publicznych z prowadzeniem działalności gospodarczej. O tych ograniczeniach przeczytasz w dalszej części artykułu.
Osoby pełniące funkcje publiczne
Pierwszą grupą osób, które nie mogą założyć działalności gospodarczej w Polsce są osoby pełniące funkcje publiczne. Dokładne regulacje w tym zakresie zawiera ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.
Treść ustawy znajdziesz na: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19971060679/U/D19970679Lj.pdf
Ustawa określa ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej przez osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe w rozumieniu przepisów o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, a także ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej przez:
- pracowników urzędów państwowych, w tym członków korpusu służby cywilnej, zajmujących stanowiska kierownicze:
- dyrektora generalnego, dyrektora departamenty (jednostki równorzędnej) i jego zastępcy oraz naczelnika wydziału (jednostki równorzędnej) - w urzędach naczelnych i centralnych organów państwowych
- dyrektora generalnego urzędu wojewódzkiego, dyrektora wydziału (jednostki równorzędnej) i jego zastępcy oraz głównego księgowego - w urzędach terenowych organów rządowej administracji ogólnej
- kierownika urzędu i jego zastępcy - w urzędach terenowych organów rządowej administracji specjalnej
- pracowników urzędów państwowych, w tym członków korpusu służby cywilnej, zajmujących stanowiska równorzędne pod względem płacowym ze stanowiskami wymienionymi wyżej
- innych niż wymienieni wyżej członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędzie obsługującym ministra właściwego do sprawa finansów publicznych oraz zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej
- dyrektora generalnego Najwyższej Izby Kontroli oraz jej pracowników nadzorujących lub wykonujących czynności kontrolne
- radców Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej
- Przewodniczącego i Zastępców Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego
- Pracowników regionalnych izb obrachunkowych zajmujących stanowiska: prezesa, członka kolegium, naczelnika wydziału oraz inspektora do spraw kontroli
- pracowników samorządowych kolegiów odwoławczych zajmujących stanowiska: przewodniczącego, jego zastępcy oraz etatowego członka kolegium
- wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) i jego zastępców, skarbników gmin, sekretarzy gmin, kierowników jednostek organizacyjnych gminy, osoby zarządzające i członków organów zarządzających gminnymi osobami prawnymi oraz inne osoby wydające decyzje administracyjne w imieniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta)
- członków zarządów powiatów i zarządów województw, skarbników, sekretarzy, kierowników jednostek operacyjnych, osoby zarządzające i członków organów zarządzających osobami prawnymi oraz inne osoby wydające decyzji administracyjne wydawane w imieniu starosty lub marszałka województwa
- członków zarządu związku metropolitarnego, skarbnika związku metropolitalnego i sekretarza zawiązku metropolitarnego
- członków zarządu Narodowego Banku Polskiego oraz jego pracowników zajmujących stanowiska dyrektora oddziału okręgowego, dyrektora departamentu (komórki równorzędnej) i ich zastępców
- pracowników banków państwowych zajmujących stanowiska: prezesa, wiceprezesa, członka zarządu oraz skarbnika
- pracowników przedsiębiorstw państwowych zajmujących stanowiska: dyrektora przedsiębiorstwa, jego zastępcy oraz głównego księgowego
- osoby pełniące w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa oraz spółkach, w których udział Skarbu Państwa przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji, funkcje: prezesa, wiceprezesa i członka zarządu
- pracowników agencji państwowych zajmujących stanowiska: prezesa, wiceprezesa, dyrektora zespołu, dyrektora oddziału terenowego i jego zastępcy - lub stanowiska równorzędne
- inne osoby pełniące funkcje publiczne, jeżeli ustawa szczególna tak stanowi
Osoby skazane prawomocnym wyrokiem
Wśród osób, które nie mogą założyć działalności gospodarczej w Polsce mogą być również osoby skazane prawomocnym wyrokiem sądu. Zasadniczo zakaz prowadzenia określonej działalności przez osobę skazaną prawomocnym wyrokiem dotyczy konkretnych stanowisk lub zawodów - na przykład zgodnie z Kodeksem spółek handlowych osoba skazana prawomocnym wyrokiem za określone przestępstwa (przestępstwa przeciwko ochronie informacji, przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, przestępstwa przeciwko mieniu, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym, przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi) nie może być:
- członkiem zarządu
- członkiem rady nadzorczej
- członkiem komisji rewizyjnej
- likwidatorem
Zakaz ten ustaje po upływie 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, ale nie może zakończyć się wcześniej niż przed upływem 3 lat od dnia zakończenia okresu odbywania kary.
To, czy osoba skazana będzie mogła założyć własną działalność gospodarczą zależeć będzie przede wszystkim od tego, jakiego rodzaju przestępstwo ona popełniła. Jeżeli było to przestępstwo gospodarcze lub przestępstwo skarbowe, to prowadzenie jakiejkolwiek działalności gospodarczej może okazać się w ogóle niemożliwe, a przynajmniej do momentu zatarcia skazania. Przy zakładaniu działalności gospodarczej wymagane jest bowiem złożenie oświadczenia, pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania, o niekaralności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.
Osoba niepełnoletnia
Działalności gospodarczej w Polsce nie może prowadzić również osoba niepełnoletnia. Ograniczenie to dotyczy w szczególności prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej, którą otworzyć może jedynie osoba pełnoletnia, czyli taka, która ukończyła 18 rok życia. Jednak wymóg wieku odnosi się do wszystkich form działalności - zatem tylko pełnoletnia osoba może:
- prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą
- być wspólnikiem spółki cywilnej
- być wspólnikiem osobowej spółki handlowej
- być wspólnikiem, udziałowcem lub akcjonariuszem w spółce kapitałowej
Pełnoletniość osoby fizycznej ściśle wiąże się z posiadaniem pełnej zdolności do czynności prawnych. Jest ona bowiem uzyskiwana z chwilą osiągnięcia 18 lat. Zdolność ta pozwala na prowadzenie własnych spraw w swoim imieniu i ponoszenie odpowiedzialności za swoje działania. Z chwilą osiągnięcia pełnoletności osoba fizyczna może podejmować wszelkich czynności, które dotyczą jej osoby - może decydować o sobie, podejmować pracę, być stroną wszelkich umów cywilnoprawnych, a także podejmować własną działalność gospodarczą. Osoba taka przestaje być ograniczona w czynnościach prawnych, przez co nie wymagają one potwierdzenia (na przykład przez przedstawiciela ustawowego) i są ważne z chwilą ich podjęcia.
Osoba ubezwłasnowolniona
Ubezwłasnowolnienie oznacza pozbawienie albo ograniczenie możliwości dokonywania przez osobę fizyczną czynności bezpośrednio jej dotyczących - przykładowo zawierania umów czy decydowania o swoim majątku. Prawnie, ubezwłasnowolnienie oznacza pozbawienie zdolności do czynności prawnych lub jej ograniczenie i pod tym względem wyróżnia się ubezwłasnowolnienie:
- całkowite - przez które osoba jest pozbawiona całkowicie zdolności do czynności prawnych. Oznacza to, że nie może ona samodzielnie podejmować żadnych czynności, które jej dotyczą. Ubezwłasnowolnienie całkowite może nastąpić, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem. Czynności dokonywane przez osobę ubezwłasnowolnioną całkowicie są nieważne - jednak jeżeli osoba taka zawarła umowę w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie tej osoby.
- częściowe - przez które osoba jest pozbawiona zdolności do czynności prawnych w części. Osoba ubezwłasnowolniona częściowo do ważności podejmowanych przez nią czynności potrzebuje zgody swojego przedstawiciela ustawowego lub kuratora. Ubezwłasnowolnić częściowo można z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.
Z uwagi na to, że ubezwłasnowolnienie powoduje utratę pełnej zdolności do czynności prawnej, osoba taka nie może założyć działalności gospodarczej w Polsce. Wynika to z konieczności posiadania pełnej zdolności do czynności prawnej, którą posiadają osoby pełnoletnie i nieubezwłasnowolnione.
Prowadzenie działalności przez cudzoziemca
Prowadzenie działalności gospodarczej przez cudzoziemca również jest ograniczone. Oznacza to, że ta grupa osób nie może założyć działalności gospodarczej w Polsce swobodnie - muszą bowiem spełniać do tego określone warunki.
Cudzoziemiec może założyć działalność gospodarczą na takich samych zasadach co obowiązują polskich przedsiębiorców, jeżeli spełnia jeden z poniższych warunków:
- jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej albo Europejskiego Obszaru Gospodarczego
- jest obywatelem innego państwa i posiada:
- posiada zezwolenie na pobyt stały
- posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej
- posiada zezwolenie na pobyt czasowy
- posiada status uchodźcy
- posiada ochronę uzupełniającą
- posiada zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub zgodę na pobyt tolerowany
- posiada zezwolenie na pobyt czasowy i pozostaje w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium Polski
- posiada zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania działalności gospodarczej, udzielone ze względu na kontynuowanie prowadzonej już działalności gospodarczej na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej
- posiada ochronę czasową w Polsce
- posiada ważną Kartę Polaka
Natomiast w przypadku cudzoziemca, który nie ma obywatelstwa polskiego, ale chce prowadzić działalność gospodarczą w Polsce, może on prowadzić działalność w formie:
- oddziału przedsiębiorcy zagranicznego w Polsce
- przedstawicielstwo przedsiębiorców zagranicznych w Polsce
Gotowe biznesplany
Planujesz założyć firmę?
Kup przykładowy biznesplan!
Cena już od: 29 zł
Zobacz listę biznesplanów ›lub
Zleć napisanie wniosku do Urzędu Pracy ›Oceń ten artykuł:
