Rachunek zysków i strat
Co to jest rachunek zysków i strat?
- spółki handlowe - osobowe i kapitałowe (w tym w organizacji),
- inne osoby prawne, z wyjątkiem Skarbu Państwa,
- osoby fizyczne, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży wyniosły w ostatnim roku obrotowym co najmniej równowartości 1 200 000 euro,
- jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej - z wyjątkiem handlowych spółek osobowych i spółek cywilnych,
- oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych.
Rachunek zysków i strat obejmuje jakiś okres, którym najczęściej jest rok obrotowy, dla którego sporządzane jest roczne sprawozdanie finansowe. Nie stoi jednak na przeszkodzie przygotowanie rachunku zysków i strat częściej niż raz do roku dla potrzeb wewnętrznych.
Rachunek zysków i strat stanowi uzupełnienie informacji zawartych w bilansie i ma on za zadanie ukazywanie i rejestrację sposobu, w jaki tworzony jest wynik finansowy w trakcie działalności gospodarczej.
Regulacje prawne dotyczące rachunku zysków i strat znajdziesz w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości dostępnej tutaj: prawo.sejm.gov.pl.
Budowa rachunku zysków i strat
Rachunek zysków i strat zawiera pewne elementy, które można w nim wyodrębnić. Elementy te będzie zawierał każdy rachunek, bez względu na to jakie przedsiębiorstwo go prowadzi. Należą do nich:
- poziom podstawowych informacji - wyodrębnia przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, a także koszty, które zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów. Są to elementy podstawowe, ponieważ z natury przedsiębiorstwa chodzi w nim o to, żeby osiągać zyski. Osiąganie tego celu odzwierciedla w nim właśnie wartość przychodów ze sprzedaży.
- poziom pozostałych operacji - na tym poziomie uwzględnia się transakcje, które są pośrednio związane z podstawową działalnością jednostki albo z nich wynikają. Zgodnie z ustawą o rachunkowości, koszty i przychody powstałe na poziomie pozostałych operacji są powiązane m.in. z działalnością socjalną, odszkodowaniami, karami, zbyciem aktywów trwałych, z odpisem przedawnionych, umorzonych i nieściągalnych należności.
- działalność finansową - działalność finansowa to różnica między przychodami finansowymi, w szczególności z tytułu dywidend (udziału w zyskach), odsetek, zysków ze zbycia oraz aktualizacji wartości inwestycji, nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi, a kosztami finansowymi, w szczególności z tytułu odsetek, strat ze zbycia orz aktualizacji wartości inwestycji, nadwyżki ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi, z wyjątkiem odsetek, prowizji, dodatnich i ujemnych różnic kursowych.
- wynik finansowy - ta część rachunku finansowego obejmuje zysk lub stratę brutto, która reprezentuje rezultat prowadzonej działalności finansowej, podatek dochodowy oraz zysk i stratę netto.
Układ rachunku zysków i strat
Według przepisów ustawy o rachunkowości, rachunek zysków i strat może być sporządzony w dwóch wariantach:
- wariancie kalkulacyjnym,
- wariancie porównawczym.
Wariant kalkulacyjny
Wariant kalkulacyjny rachunku zysków i strat charakteryzuje się tym, że klasyfikuje koszty względem miejsc ich powstawania, bazując na kalkulacyjnym układzie kosztów.
W układzie kalkulacyjnym wyróżnia się następujące konta:
- produkcja podstawowa, gdzie rejestrowane są koszty bezpośrednio związane z procesem produkcyjnym;
- koszty wydziałowe, które stanowią pośrednie koszty produkcji;
- produkcja pomocnicza;
- koszty ogólnego zarządu, które obejmują koszty związane z funkcjonowaniem zarządu przedsiębiorstwa oraz jego administracją;
- koszty sprzedaży, gdzie znajdują się koszty związane z kosztami towarzyszącymi sprzedaży produktów, ich transportem, dystrybucją itp.
Wariant porównawczy
Wariant porównawczy rachunku zysków i strat klasyfikuje koszty pod względem ich rodzaju.
W wariancie porównawczym wyróżniane są następujące konta:
- zużycie materiałów i energii;
- wynagrodzenia;
- ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia;
- amortyzacja;
- usługi obce;
- podatki i opłaty;
- pozostałe koszty rodzajowe.
Czy możesz wybrać wariant rachunku zysków i strat?
Prawo wyboru wariantu rachunku zysków i strat mają firmy, które posługują się układem rodzajowym kosztów i równolegle układem funkcjonalnym. W przypadku stosowania układu rodzajowego kosztu, rachunek zysków i strat prowadzi się w wariancie porównawczym. Z kolei w przypadku stosowania układu funkcjonalnego, rachunek zysków i strat sporządza się w wariancie kalkulacyjnym.
Wariant porównawczy i wariant kalkulacyjny - porównanie
W obu tych wariantów rachunek zysków i strat tworzony jest w układzie pionowym, który pozwala na ukazanie przychodów netto ze sprzedaży towarów oraz odjęcie od nich poniesionych w tym celu kosztów. Taki układ pozwala również na uwzględnienie kolejnych kosztów i przychodów występujących na poszczególnych poziomach działalności.
W uproszczeniu, rachunek zysków i strat można przedstawić w sposób następujący:
| Wariant porównawczy | Wariant kalkulacyjny | ||
|---|---|---|---|
| Nr | Pozycja | Nr | Pozycja |
| A. | Przychody netto: I. Przychody netto ze sprzedaży II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie - dodatnia, zmniejszenie - wartość ujemna) III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki |
A. | Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów |
| B. | Koszty działalności operacyjnej: I. Amortyzacja II. Zużycie materiałów i energii III. Usługi obce IV. Wynagrodzenia V. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, w tym emerytalne VI. Pozostałe koszty, w tym wartość sprzedanych towarów i materiałów |
B. | Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów |
| C. | Zysk (lub strata) ze sprzedaży (A - B) | C. | Koszty sprzedaży |
| D. | Pozostałe przychody operacyjne, w tym aktualizacja wartości aktywów niefinansowych | D. | Koszty ogólnego zarządu |
| E. | Pozostałe koszty operacyjne, w tym aktualizacja wartości aktywów niefinansowych | E. | Zysk (lub strata) ze sprzedaży (kolumny A - B - C - D) |
| F. | Przychody finansowe, w tym: I. Dywidendy i udziały w zyskach od jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale, w tym od jednostek powiązanych, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale II. Odsetki, w tym od jednostek powiązanych III. Zysk z tytułu rozchodu aktywów finansowych, w tym w jednostkach powiązanych IV. Aktualizacja wartości aktywów finansowych |
F. | Pozostałe przychody operacyjne, w tym aktualizacja wartości aktywów niefinansowych |
| G. | Koszty finansowe, w tym: I. Odsetki, w tym dla jednostek powiązanych II. Strata z tytułu rozchodu aktywów finansowych, w tym dla jednostek powiązanych III. Aktualizacja wartości aktywów finansowych |
G. | Pozostałe koszty operacyjne, w tym aktualizacja wartości aktywów niefinansowych |
| H. | Zysk (lub strata) brutto (C + D - E + F - G) | H. | Przychody finansowe, w tym: I. Dywidendy i udziały w zyskach od jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale, w tym od jednostek powiązanych, w których posiada zaangażowanie w kapitale II. Odsetki, w tym od jednostek powiązanych III. Zysk z tytułu rozchodu aktywów finansowych, w tym w jednostkach powiązanych IV. Aktualizacja wartości aktywów finansowych |
| I. | Podatek dochodowy | I. | Koszty finansowe, w tym: I. Odsetki, w tym dla jednostek powiązanych II. Strata z tytułu rozchodu aktywów finansowych, w tym w jednostkach powiązanych III. Aktualizacja wartości aktywów finansowych |
| J. | Zysk (lub strata) netto (H - I) | J. | Zysk (lub strata) brutto (E+F - G + H - I) |
| K. | Podatek dochodowy | ||
| L. | Zysk (lub strata) netto (J - K) | ||
Taki układ rachunku zysku i strat jest jedynie jego uproszczoną wersją, którą mogą sporządzać małe przedsiębiorstwa. Pełny rachunek wyników określony został w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości. Zawiera on zdecydowanie więcej szczegółów od rachunku uproszczonego.
Najważniejsze różnice między dwoma wariantami dotyczą zasadniczo jedynie pierwszej części rachunku zysków i strat dotyczącej przychodów i kosztów działalności. Wynika to z tego, że są one tworzone na podstawie innych kont księgowych i dlatego też bez utworzenia jednego wariantu. Pozostałe elementy są takie same.
Uwaga! Prowadzenie ewidencji kosztów o obu wariantach wymaga dokonania operacji poprzedzających przeniesienie sald kont kosztowych na wynik finansowy. Wówczas trzeba przeksięgować saldo konta - koszt własny sprzedanych wyrobów na konto - rozliczenie kosztów rodzajowych. Saldo tego konta stanowić będzie zmianę stanu produktów.
Zasady sporządzania rachunku zysków i strat
Sporządzanie rachunku zysków i strat rządzi się swoimi zasadami. Najważniejszą z nich jest zasada współmierności kosztów i przychodów, zgodnie z którą na wynik finansowy w danym okresie wpływają realizowane w tym okresie przychody i konieczne dla ich uzyskania koszty. Inaczej mówiąc zasada ta oznacza, że wszelkie koszty, które nie są związane z osiągniętymi przychodami w danym okresie nie mogą być ujęte w rachunku wyników. Przykładem, który nie może zostać ujęty w rachunku zysków i strat jest czynsz za lokal na rok następny.
Drugą zasadą, według której należy sporządzać rachunek zysków i strat, to zasada memoriału. Według niej, w sprawozdaniu finansowym ujmuje się wszystkie operacje gospodarczej dotyczące danego okresu. Nie ma przy tym znaczenia, czy wszystkie te operacje zostały opłacone, czy nie. Jeśli więc przedsiębiorstwo wysyła faktury do klienta, to musi je od razu zaksięgować i to bez względu na to, czy klient zapłaci za nie dopiero w następnym okresie sprawozdawczym.
Oceń ten artykuł:
