Skup długów i wierzytelności, czyli jak sprzedać dług
Handel długami i sposoby sprzedaży długów
Cesja wierzytelności
Cesja wierzytelności jest umową cywilnoprawną, której skutkiem jest zmiana wierzyciela, czyli osoby, która będzie egzekwowała należność. Kwestię tę regulują art. 509 - 516 Kodeksu cywilnego.
Każde zobowiązanie tworzy prawa i obowiązki między stronami, gdzie prawem jednej strony (wierzyciela) jest domaganie się swojej należności, a obowiązkiem drugiej (dłużnika) jest spełnienie świadczenia w określonym terminie.
Dług natomiast jest powinnością dłużnika do wywiązania się z zobowiązania.
Zmiana wierzyciela jest możliwa bez zgody dłużnika, chyba że umowa między nimi przewiduje inaczej.
W prawie cywilnym obowiązuje zasada, że istnieje możliwość zmiany wierzyciela bez zgody dłużnika, co wynika z art. 509 kodeksu cywilnego. Oznacza to, że w miejsce wierzyciela mogś wejść inny osoby/podmioty np. firmy skupujące długi.
Możliwość taka zachodzi w oparciu o umowę przelewu (cesji) wierzytelności, w której dotychczasowy wierzyciel - cedent przelewa wierzytelność (która jest jego prawem) na osobę trzecią - cesjonariusza, który staje się wierzycielem dłużnika. W związku z tym zobowiązanie dalej istnieje, dłużnik ciągle ma dług, z tym, że ma on go spłacić na ręce nowego wierzyciela.
Forma takiej umowy jest dowolna, Kodeks cywilny zastrzega tylko, że jeżeli wierzytelność była stwierdzona pismem, to cesja wierzytelności powinna być dokonana w takiej samej formie. Sama umowa cesji wierzytelności może być umową odpłatną, jak i nieodpłatną.
Na przykład:
Spółka A zawarła ze spółką B umowę o dostawę materiałów budowlanych za określoną cenę. W ten sposób zawiązał się stosunek zobowiązaniowy, w którym spółka A jest wierzycielem (dostarcza materiały), a spółka B dłużnikiem (ma zapłacić ustaloną cenę). Spółka B nie zapłaciła w określonym terminie, więc spółka A zawarła ze spółką umowę sprzedaży długu C, która stała się nowym wierzycielem dla spółki B.
Jak już wspomniano, zgoda dłużnika do dokonania przelewu (cesji) wierzytelności nie jest konieczna, jednakże zawiadomienie dłużnika o cesji wywołuje skutki prawne. Do momentu zawiadomienia dłużnika o przelewie, może on spełnić świadczenie na rzecz pierwotnego wierzyciela. Na skutek cesji dłużnik nie zostaje uszczuplony ze swoich praw i może podnosić wszelkie zarzuty przeciwko nabywcy wierzytelności, które miałby wobec pierwotnego wierzyciela.
Zasady ogólne prawa zobowiązań mówią o tym, że nie można dokonać cesji wierzytelności jeżeli byłoby to:
- sprzeczne z prawem - ograniczenia wprowadza ustawa, np. prawo do wynagrodzenia za pracę, odszkodowanie za szkodę na osobie, czy prawo pierwokupu lub dożywocia
- zastrzeżeniem umownym - strony mogą zastrzec w umowie, aby nie doszło do zmiany wierzyciela; jest to sytuacja korzystna dla dłużnika
- właściwością zobowiązania - najczęściej są związane z osobistym charakterem świadczenia, np. roszczenie o ochronę dóbr osobistych
Giełda długów
Alternatywą dla tradycyjnej umowy cesji wierzytelności jest giełda długów (giełda wierzytelności), która jest pewnego rodzaju rejestrem informacji gospodarczych, które dotyczą ofert wierzytelności do wykupienia. Giełda jest coraz bardziej popularnym narzędziem do odzyskiwania swoich należności. Mogą z niej korzystać wierzyciele wystawiający dług na sprzedaż, firmy windykacyjne zainteresowane kupnem długu, ale też wszyscy przedsiębiorcy, którzy mogą zweryfikować i sprawdzić wiarygodność potencjalnych kontrahentów.
Przykładem giełdy długów jest Internetowa Giełda Długów Vindicat.pl, na której długi skupują firmy windykacyjne. Zobacz link: https://vindicat.pl/gielda-dlugow/
Zobacz jak dodać ogłoszenie na Giełdzie Długów Vindicat.pl
Więcej o giełdzie długów: Giełda długów - miejsce, gdzie możesz sprzedać wierzytelność
Kto może kupić dług?
Osoba kupująca dług staje się wierzycielem wtórnym, czyli takim, który odkupił dług od wierzyciela pierwotnego. Każdy, kto zechce kupić dług może to zrobić. Jednak najczęściej zajmują się tym firmy windykacyjne, które profesjonalnie zajmują się odzyskiwaniem należności. Kupno wierzytelności jest dla Takiej firmy korzystną ponieważ odkupując dług za część jego wartości mogą następnie we własnym zakresie odzyskać go od dłużnika w pełnnej wysokości wraz ze wszystkimi kosztami windykacji.
Zgodnie z przepisami prawa, wierzyciel wtórny ma takie same uprawnienia jak wierzyciel pierwotny, czyli ma on prawo żądać spełnienia świadczenia (spłaty długu), może prowadzić postępowanie egzekucyjne, albo pozwać dłużnika do sądu.
Za to, że dłużnik okazał się niewypłacalny zbywca wierzytelności nie odpowiada, chyba że zostało to zastrzeżone w umowie. Dla zbywcy korzystniejsze będzie nie przyjmowanie na siebie takiej odpowiedzialności, jednakże należy liczyć się z tym, że może to spowodować spadek ceny wierzytelności.
Jakie długi można sprzedać?
Zanim zdecydujemy się sprzedać wierzytelność, należy wziąć pod uwagę, że nie każdy dług można sprzedać, ponieważ nie zawsze będzie na niego nabywca. Kupujący dług ma na celu osiągnięcie zysku, dlatego wybierze taką transakcję, która będzie dla niego korzystna - dająca większe prawdopodobieństwo skutecznej windykacji. Osoba, która chce nabyć wierzytelność przede wszystkim ocenia jakie są szanse na odzyskanie długu - ocenia wypłacalność dłużnika i szanse pozytywnej windykacji. Im dług jest „młodszy”, tym jest większa możliwość na jego odzyskanie, a co za tym idzie - jego cena będzie wyższa.
Ceny zakupu wierzytelności są bardzo rozbieżne i są ściśle związane z wypłacalnością dłużnika. Najwyższą będą miały te, które dłużnik może w pełni spłacić i za takie możemy uzyskać nawet 90% ceny. Najmniej pożądanymi transakcjami są wierzytelności, które egzekwuje już komornik, a takich cena sięga zazwyczaj tylko kilka-kilkanaście procent wartości.
Na przykład:
Jeżeli przedsiębiorstwo X jest wierzycielem przedsiębiorstwa Y i postanowi sprzedać wierzytelność, której wartość wynosi 100 000zł ze względu na nagłe kłopoty finansowe, a dłużnik jest w pełni wypłacalny, to jest duża szansa, że wierzytelność zostanie sprzedana, nawet za 90% wartości wierzytelności, czyli przedsiębiorstwo X uzyska kwotę np. 90 000 zł.
Jeżeli jednak w tym samym przypadku przedsiębiorstwo X zdecydowałoby się sprzedać wierzytelność, ale ze względu na opieszałość dłużnika i problemy z wyegzekwowaniem długu cena jaką by uzyskało za sprzedaż byłaby nie większa niż 15% wartości tej wierzytelności, czyli maksymalnie 15 000 zł.
Najbardziej atrakcyjnymi wierzytelnościami dla potencjalnych nabywców są takie, które:
- są możliwe do wyegzekwowania, co oznacza, że dłużnik ma majątek, z którego można zaspokoić należność
- są nieprzedawnione, wymagalne i bezsporne
- powstały w niedawnym czasie - „najświeższe” długi najłatwiej odzyskać
- mogą być dochodzone przed sądem
- nie mają innych wierzycieli, którzy już rozpoczęli egzekucję i nie zajęte przez komornika
- są uznane i potwierdzone na piśmie przez dłużnika
- zabezpieczone hipoteką lub zastawem
Sprzdaż długów od osób prywatnych
Dług osoby prywatnej można tak samo sprzedać, jak długi przedsiębiorstwa, czyli poddać umowie cesji wierzytelności z osobą, która ten dług będzie chciała kupić. Zgodnie z zasadą swobody umów i dowolności konstruowania ich treści taki dług będzie można sprzedać, choćby nie był on stwierdzony tytułem egzekucyjnym. Podobnie możemy sprzedać dług firmie windykacyjnej. Problem pojawia się, gdy chcemy wystawić wierzytelność na giełdzie długów. W tym przypadku możemy to zrobić dopiero gdy dług jest zasądzony, ponieważ jest to upublicznienie dłużnika w rejestrze.
Czy opłaca się sprzedać dług?
Sprzedaż długu jest metodą, która umożliwia szybkie odzyskanie środków finansowych. Jest to skuteczny sposób w uwolnieniu się od niewypłacalnego dłużnika i korzystny dla wierzyciela, jeżeli dług uda się sprzedać za satysfakcjonującą cenę. Ta metoda nie obciąża przedsiębiorstwa kosztami windykacyjnymi - jeżeli dług zostanie sprzedany, dotychczasowy wierzyciel otrzymuje część należności, a egzekwowanie długu od dłużnika należy już do zmartwień jego następcy (firmy windykacyjnej).
Znalezienie nabywcy długu to pierwszy krok do odzyskania przynajmniej części swojej należności, dlatego że nie każdy dług jest opłacalny dla chętnych nabywców. Największym zainteresowaniem cieszą się te wierzytelności, które potencjalnie mają szansę na odzyskanie należności, więc jeżeli cesja wierzytelności odbędzie się za dobrą cenę, oznacza to, że jest możliwe odzyskanie długu. Najlepiej, gdyby taka transakcja była korzystna dla obu stron - nabywający chciałby kupić dług jak najtaniej, aby na tym zarobić, a sprzedający chciałby sprzedać jak najdrożej, aby odzyskać swoje pieniądze. Taka sytuacja wydaje się niemożliwa. Dług sprzedany drogo cieszy wierzyciela, bo zostaje on zaspokojony, a sprzedany tanio cieszy kupującego, bo przy ściągnięciu należności zarobi on na tym więcej.
Sprzedając dług warto jest sprawdzić, czy nasz dłużnik nie ma swojego dłużnika. Może to być korzystne rozwiązanie dla tego drugiego, ponieważ kupując wierzytelność może dokonać potrącenia swojego długu wobec swojego wierzyciela (naszego dłużnika) z nabytym długiem. Takim sposobem my pozbędziemy się wierzytelności, a dłużnik naszego dłużnika uwolni się od długu za niższą cenę.
Na przykład:
Firma A zajmująca się produkcją krzeseł dostarczyła krzesła do hurtowni. Hurtownia zalega z wypłatą pieniędzy Firmie A. tymczasem hurtownia sprzedała krzesła do sklepu meblowego, który zalega z wypłatą pieniędzy hurtowni. Oznacza to, że hurtownia jest dłużnikiem Firmy A, a sklep dłużnikiem hurtowni. Sklep, który kupi wierzytelność od Firmy A stanie się wierzycielem dla hurtowni. Wtedy hurtowania i sklep będą sobie nawzajem wierzycielami i dłużnikami i będą mogły dokonać rozliczenia należności.
Tak więc sprzedaż długu z perspektywy wierzyciela będzie opłacalna wtedy, gdy wierzytelność jest dosyć świeżą sprawą i można za nią otrzymać zadowalającą cenę. Jednak gdy mamy do czynienia z długiem, który nie jest atrakcyjny dla potencjalnych nabywców, zdecydowanie lepiej zastanowić się nad inną formą odzyskania długu, która dałaby możliwość jak największego zwrotu.
Możesz o tym przeczytać również w artykule:
Co warto wybrać windykację czy sprzedaż długu?
Jak sprzedać dług? - procedura sprzedaży długu
Sam fakt zawarcia umowy powoduje przejście wierzytelności i praw z nią związanych na nowego nabywcę.
Rozważając zbycie wierzytelności należy już przed etapem windykacji gromadzić jak największą ilość dokumentów i zapoznać się z ofertą firm nabywających wierzytelność. Odpowiednie przygotowanie do tematu zwiększa szansę na wynegocjowanie jak najbardziej korzystnej dla nas ceny.
Gdy już zdecydujemy się na sprzedaż długu, do zawarcia umowy cesji wierzytelności potrzebujemy przede wszystkim kontrahenta, z którym tą umowę zawrzemy. Aby takiego znaleźć, możemy skorzystać z własnych kontaktów, zrobić to przez portale lub wyszukując w internecie. Gdy mamy nabywcę, należy sporządzić odpowiednią umowę, w której przede wszystkim oznaczamy strony, przedmiot umowy i cenę za jaką sprzedajemy daną wierzytelność.
Jak już wspomniano wyżej, umowa może być zawarta w dowolnej formie. Niezachowanie formy pisemnej nie powoduje nieważności umowy, jednak może powodować problemy dowodowe w razie sporu sądowego, dlatego bezpieczniejszą formą będzie umowa pisemna.
Umowa cesji (przelewu) wierzytelności, jak każda umowa cywilnoprawna podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Wierzytelność przechodzi na nabywcę przez sam fakt zawarcia umowy, z wyjątkiem wierzytelności związanej z dokumentem na okaziciela i zabezpieczonej hipoteką. Skutkiem przelewu wierzytelności jest przejście wierzytelności na nabywcę razem z uprawnieniami przysługującymi dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego łączącego go z dłużnikiem.
Zasady sprzedaży długu
Dla wierzyciela decydującego się na sprzedaż długu najważniejsze jest, aby transakcja odbyła się bezwarunkowo, to znaczy nabywca po dokonaniu zakupu nie powinien mieć możliwości odstąpienia od zawartej umowy. W przeciwnym razie, gdy okaże się, że wyegzekwowanie długu nie jest możliwe, nabywca będzie chciał odstąpić od umowy i będzie żądał zwrotu zapłaconej ceny. Przed dokonaniem transakcji warto sprawdzić, czy nie mamy do czynienia z podmiotem, który kupuje wierzytelność na określony czas i po bezskutecznej egzekucji odstępuje od umowy.
Zawierając transakcję istotny jest też moment zapłaty. Rozwiązaniem najbardziej korzystnym dla sprzedającego będzie zapłata w gotówce przy podpisywaniu umowy. Minimalizuje to ryzyko, że nowy nabywca nie wywiąże się z zapłaty.
Umowa sprzedaży wierzytelności może być z regresem lub bez regresu. Transakcja bez regresu oznacza, że wierzyciel sprzedając wierzytelność, wraz z jej zbyciem i otrzymaniem uzgodnionej między stronami ceny jest pozbawiony problemu i temat długu jest dla niego zamknięty. Natomiast kupno z regresem polega na tym, że jeżeli firma nabywca nie będzie mógł wyegzekwować długu nie ze swojej winy, to sprzedający będzie musiał w ustalonym czasie zwrócić gotówkę. Jest to pewnego rodzaju zabezpieczenie dla kupującego, które pozwala na odstąpienie od umowy.
Sprzedaż wierzytelności jest szybkim i łatwym sposobem na odzyskanie należności. Jest opłacalna szczególnie wtedy, gdy firma jest w kiepskiej kondycji finansowej, potrzebuje szybko poprawić płynność finansową, gdy wierzytelność jest przedawniona lub wierzyciel nie jest w stanie sam odzyskać swoich należności. W praktyce jednak jest to sposób bardziej kosztowny od zwykłej windykacji ponieważ to podmiot odkupujący dług bierze na siebie ryzyko tego, że może go nie odzyskać. Stąd też wynika kalkulacja tego ryzyka i wyższa marża.
Masz pytania na temat windykacji?
Zapytaj eksperta
Zadzwoń: 796 123 124
Mateusz Jakóbiak
prawnik
Potrzebujesz wsparcia?
Chętnie odpowiem na Twoje pytania.
Oceń ten artykuł:
