System ELIXIR - czym jest i jak działa?

Co to jest system ELIXIR?

System ELIXIR jest to elektroniczny system rozliczeń międzybankowych stworzony do rozliczeń w polskich złotych. Został opracowany w 1994 roku przez Krajową Izbę Rozliczeniową i jest przez nią obsługiwany - to ona dokonuje rozliczeń pieniężnych i je nadzoruje. Dzięki systemowi ELIXIR przelewy pomiędzy rachunkami bankowymi w różnych bankach są realizowane w ciągu kilku godzin.

System ELIXIR obsługuje następujące komunikaty płatnicze:

• polecenia przelewu i wpłaty gotówkowe
• komunikaty do obsługi składek ZUS
• komunikaty do obsługi płatności podatkowych
• polecenia zapłaty
• Gospodarczej Obciążenia Bezpośrednie
• czeki

System ELIXIR obsługuje operacje spełniające następujące warunki:

• walutą transakcji jest PLN
• kwota przelewu nie przekracza 100 000 PLN
• bank nadawcy przelewu korzysta z systemu ELIXIR
• bank w którym odbiorca przelewu ma swój rachunek korzysta z systemu ELIXIR i jest aktywny w systemie w momencie zgłoszenia transakcji
• bank odbiorcy akceptuje przelewy w tym trybie

Poprzednikiem systemu ELIXIR był SYBIR, czyli System Bankowych Izb Rozliczeniowych. W tym systemie rozliczenia dokonywane były w oparciu o dokumenty papierowe, a polegało to na tym, że musiały być one sortowane i o określonych godzinach rozwożone między odpowiednimi instytucjami finansowymi. System SYBIR został zamknięty w 2004 r., po 10 latach funkcjonowania równolegle z systemem ELIXIR.

Budowa systemu ELIXIR

System ELIXIR zbudowany jest z dwóch podsystemów: ELIXIR-0 i ELIXIR-C. Każdy z nich spełnia inne funkcje, ale dopiero razem tworzą system, który będzie prawidłowo działał.

W oddziałach banków, w których funkcjonuje system ELIXIR standardowym interfejsem jaki musi zostać zainstalowany jest podsystem ELIXIR-0. Obsługuje on takie funkcje jak:

• rejestrowanie danych w systemie informatycznym,
• nadawanie podpisu elektronicznego i jego weryfikowanie,
• przekazywanie zbiorów do ELIXIR-C i odbiór od niego przetworzonych komunikatów,
• wydruk duplikatów dokumentów.

Podsystemy ELIXIR-0 spięte są podsystemami ELIXIR-C, które działają w regionalnych centrach rozliczeniowych oraz w Krajowej Izbie Rachunkowej. To w centrach regionalnych odbierane są zbiory, a następnie przekazywane są do głównego centrum rozliczeniowego, które odpowiada za przygotowanie danych do ostatecznego rozrachunku w NBP.

Sesje rozliczeniowe systemu ELIXIR

Sesje rozliczeniowe systemu ELIXIR to procesy mające na celu przetworzenie zleceń płatniczych. Przetworzenie zleceń polega na ustaleniu zobowiązań i należności banków, które są uczestnikami systemu ELIXIR i kończy się ono rozrachunkiem w Narodowym Banku Polskim.

Sesje rozliczeniowe odbywają się w dni robocze 3 razy o stałych porach, z wyjątkiem 24 i 31 grudnia - jeżeli są to dni robocze to przeprowadza się 2 sesje.

Przykład:
Rozliczenia ELIXIR polegają na wyliczeniu kwoty netto dla poszczególnych uczestników systemu. To na podstawie indywidualnych zleceń określane są zbiorcze pozycje wzajemnych rozliczeń pomiędzy bankami, a wymiana odbywa się na zasadzie kompensaty. Oznacza to, że jeżeli jeden klient banku X przelewa do banku Y kwotę 1 000 zł, a drugi klient banku Y przelewa 600 zł do banku X to do rozliczenia pozostaje 400 zł - i tylko ta kwota jest transferowana.

Sesje w systemie ELIXIR odbywają się według następującego harmonogramu:

Na podstawie tego harmonogramu możesz przewidzieć kiedy wpłyną środki pieniężne na Twoje konto. Jednak obliczenia może skomplikować fakt, że każdy bank, który uczestniczy w systemie ELIXIR wewnętrznie określa swoje godziny przyjmowania i przekazywania przelewów na podstawie własnych procedur. Poniższa tabela przedstawia sesje ELIXIR w najpopularniejszych bankach w Polsce:

System Express ELIXIR

System Express ELIXIR służy dokonywaniu przelewów w trybie przyspieszonym i to zarówno w bankowości elektronicznej, jak i tradycyjnej. Cała transakcja dokonywana jest w czasie rzeczywistym, co oznacza, że nie musimy czekać na godziny księgowania obowiązujące w danym banku, a transakcja dokonywana jest niemalże natychmiast. Operatorem tego systemu, tak jak zwykłego systemu ELIXIR jest również Krajowa Izba Obrachunkowa.

Express ELIXIR jest systemem działającym od 2012 r. i pozwala on na realizację szybkich przelewów między tymi bankami, które do tego systemu należą.

Obecnie z systemu Express ELIXIR korzystają następujące banki:

• Alior Bank S.A.
• Bank BGŻ BNP Paribas S.A.
• Bank BPS S.A.
• Bank Millenium S.A.
• Bank Zachodni WBK S.A.
• City Handlowy
• Idea Bank S.A.
• ING Bank Śląski S.A.
• mBank bankowość korporacyjna
• neoBank
• PKO Bank Polski
• Podkarpacki Bank Spółdzielczy
• SGB-Bank S.A.
• T-Mobile Usługi Bankowe

Uwaga! Usługa Express ELIXIR nie w każdym banku dostępna jest w systemie ciągłym. Niektóre z nich mają określone godziny przyjmowania i wysyłania szybkich przelewów. Informacje w jakim banku możesz zrobić przelew natychmiastowy znajdziesz na oficjalnej stronie KIR lub na stronie internetowej banku, który Cię interesuje.

Aby można było dokonać przelewy Express ELIXIR muszą zostać spełnione następujące warunki:

• transakcja musi być dokonana w PLN,
• maksymalna kwota transakcji to 100 000 PLN,
• bank zleceniodawcy i odbiorcy przelewu musi być uczestnikiem systemu ELIXIR.

Cena usługi przelewu Express ELIXIR zależy od konkretnego banku. Zazwyczaj jednak koszt takiego przelewu jest wyższy niż przelew standardowy.

Zasadniczo, nadawanie przelewu EXPRESS ELIXIR podlega takim samym zasadom, jak nadawanie zwykłego przelewu, z tą jednak różnicą, że należy zaznaczyć, że jest to przelew natychmiastowy. Mimo tego, że koszty takiego przelewu są nieco wyższe, to w pewnych sytuacjach warto z takiej opcji skorzystać - na przykład wtedy gdy minął termin płatności rachunku za prąd - ponieważ wtedy pieniądze praktycznie od razu znajdują się na koncie odbiorcy.

Euro ELIXIR

Euro ELIXIR to system rozliczeń międzybankowych funkcjonujący od 2005 r. w ramach jednolitego obszaru płatności w euro. System ten umożliwia dokonywanie przelewów w relacjach krajowych oraz międzynarodowych zgodnie z jednolitymi standardami obowiązującymi w Unii Europejskiej.

System służy dokonywaniu przelewów międzybankowych we wszystkich krajach Unii Europejskiej, a także w krajach Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (czyli Islandii, Lichtensteinie, Norwegii i Szwajcarii) oraz w Monako i San Marino.

Podsumowanie

Zastąpienie tradycyjnych dokumentów zapisem elektronicznym zapewnia znaczne oszczędności czasu. Dzięki temu mamy możliwość dokonywania przelewów elektronicznie - przez Internet i bez wychodzenia z domu. Mimo to przelewy nie przechodzą z konta na konto w jednej chwili. Ograniczone są one sesjami NBP oraz sesjami ELIXIR banków komercyjnych. Z tego względu niemożliwa jest także zapłata w dzień wolny od pracy. Istnieje jednak możliwość zlecenia szybkiego przelewu, który dokonywany jest w czasie rzeczywistym bez względu na sesje obowiązujące w danym banku.

Zobacz także artykuły podobne:

JPK - Jednolity Plik Kontrolny - co to jest i kto musi go sporządzać

Jak sprawdzić wiarygodność finansową kontrahenta?

Jak sprawdzić czy jestem w BIK?

Co to jest płynność finansowa i dlaczego jest ważna?