Prokurent - kim jest i za co może odpowiadać w spółce?
Kim jest prokurent i kto może nim zostać?
Prokurent, określany także czasami jako „pełnomocnik handlowy”, to osoba, której udzielono prokury. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Wynika z tego, że prokurent jest pełnomocnikiem, co oznacza, że czynność prawna przez niego dokonana w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla mocodawcy.
Przepisy Kodeksu cywilnego wskazują również, że prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych - oznacza to, że funkcję prokurenta może pełnić osoba pełnoletnia. Nie ma natomiast wymogów co do jej wykształcenia, zatem prokurentem może być każda pełnoletnia osoba dowolnie wybrana przez przedsiębiorcę. Nie może to być jednak osoba, która w spółce kapitałowej pełni funkcję w radzie nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Ponadto prokura może być udzielona kilku osobom łącznie lub oddzielnie.
Jak wybiera się prokurenta?
Prokurenta może ustanowić przedsiębiorca podlegający wpisowi do CEIDG lub KRS. Wynika z tego, że prokurenta może powołać:
- osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą,
- osobowa spółka handlowa,
- kapitałowa spółka handlowa.
W przypadku spółek, prokurenta może ustanowić osoba lub organ powołany do prowadzenia spraw spółki. Przyczyną powołania prokurenta jest najczęściej konieczność powierzenia spraw spółki dodatkowej osobie. Prokura w spółce powinna być udzielona przez zgodne oświadczenie woli stron - na przykład w formie umowy o pracę między mocodawcą a prokurentem, z której wynika zobowiązanie prokurenta do działania w imieniu mocodawcy. Ponadto, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, prokura musi być udzielona na piśmie pod rygorem nieważności.
Prokura w spółkach osobowych może być ustanowiona przez osoby upoważnione do reprezentacji spółki. Do ustanowienia prokurenta wymagana jest:
- w spółce jawnej - zgodna uchwała wszystkich wspólników ujawnionych w rejestrze do prowadzenia spraw spółki,
- w spółce partnerskiej - uchwała wszystkich wspólników albo zarząd, jeżeli został ustanowiony,
- w spółce komandytowej - uchwała komplementariuszy, przy czym prokurentem można ustanowić komandytariusza.
W przypadku spółek kapitałowych, czyli spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i spółce akcyjnej, a także w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej, uprawnienie do powołania prokurenta ma zarząd spółki.
Zakres obowiązków prokurenta
Obowiązki prokurenta w pierwszej kolejności reguluje Kodeks cywilny, a więc prokurent może dokonywać takich czynności, do których został upoważniony przez powszechnie obowiązujące przepisy. Przede wszystkim prokurent ma prawo i obowiązek dokonywania wszelkich czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
W zakresie tych czynności mieści się:
- reprezentacja spółki przed kontrahentami, sądami oraz urzędami,
- podpisywanie zamówień,
- zawieranie umów,
- prowadzenie przedsiębiorstwa,
- wytaczanie i cofanie powództw,
- zawieranie ugód sądowych,
- uczestniczenie w rozprawach spółki,
- zaciąganie kredytów,
- pospisywanie weksli i czeków.
Prokura nie może być ograniczona w stosunku do osób trzecich. Oznacza to, że jeżeli prokurent dokona czynności, która została wyłączona z zakresu jego obowiązków, to dokonana czynność i tak pozostaje skuteczna.
Prokurent nie może natomiast:
- zbyć przedsiębiorstwa - prokurent potrzebuje do tego pełnomocnictwo szczególne w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym;
- dokonywać czynności prawnych, w wyniku których oddałby przedsiębiorstwa do czasowego korzystania - chodzi przede wszystkim o najem i dzierżawę. Do takich czynności konieczne jest pełnomocnictwo szczególne;
- zbyć lub obciążyć nieruchomości przedsiębiorcy - do tego również konieczne jest pełnomocnictwo szczególne;
- odwołać żadnego z członków spółki.
Dokonanie czynności przez prokurenta poza zakresem umocowania jest skuteczne, o ile przedsiębiorca, w imieniu którego taka czynność miałaby być zawarta, ją potwierdzi. W przypadku niepotwierdzenia przed przedsiębiorcę tej czynności, jest ona nieważne, a prokurent ponosi odpowiedzialność względem tej osoby trzeciej, z którą zawarł nieważną czynność prawną.
Odpowiedzialność prokurenta za zobowiązania spółki
Kodeks cywilny nie reguluje kwestii odpowiedzialności prokurenta za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę. Kodeks spółek handlowych natomiast stanowi, że za niewykonane zobowiązania spółki odpowiedzialny jest zarząd. Prokurent nie jest również odpowiedzialny za zobowiązania spółki na gruncie Prawa upadłościowego, bowiem zgodnie z jego przepisami odpowiedzialność za szkodę wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowo przewidzianych terminach ponoszą wyłącznie osoby, które mają prawo reprezentować spółkę.
Na tej podstawie można stwierdzić, że prokurent mimo tego, że jest upoważniony do prowadzenia spraw spółki, to nie jest on za nie odpowiedzialny. Ewentualną odpowiedzialność, jaką może ponieść prokurent, jest odpowiedzialność na podstawie art. 415 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym każdy, kto z winy umyślnej wyrządził drugiemu szkodę, ma obowiązek jej naprawienia.
Wygaśnięcie prokury
Prokurent może być w każdym czasie odwołany, w drodze jednostronnej czynności prawnej dokonywanej przez przedsiębiorcę i bez podawania przyczyn jej odwołania. Prokurent może być także zwolniony z wykonywanej funkcji na skutek wygaśnięcia prokury, która wygasa na skutek:
- wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru,
- przekształcenia przedsiębiorcy,
- otwarcia likwidacji,
- wszczęcia postępowania upadłościowego,
- śmierci prokurenta,
- zrzeczenia się prokury przez prokurenta,
- utraty przez prokurenta zdolności do czynności prawnych.
Zarówno ustanowienie prokury, jak i jej wygaśnięcie podlega ujawnieniu we właściwym rejestrze.
Prokura a pełnomocnictwo - porównanie
Prokura, o czym już była mowa, jest pewnego rodzaju pełnomocnictwem. Ale czym właściwie różni się od pełnomocnictwa? Można tutaj wyróżnić następujące odrębności:
- Pełnomocnictwa może udzielić każdy - osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. Natomiast prokury udzielić może wyłącznie przedsiębiorca.
- Pełnomocnikiem może być każda osoba fizyczna, która posiada co najmniej ograniczoną zdolność do czynności prawnej. Prokurentem może być wyłącznie osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnej.
- Pełnomocnictwo ogranicza się do czynności zwykłego zarządu. Natomiast prokura do wszelkich czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
- Pełnomocnictwo można ograniczyć w stosunku do osób trzecich, a prokury zasadniczo nie można - wyjątkiem jest tutaj prokura łączna i prokura oddziałowa.
- Pełnomocnictwa nie wpisuje się do rejestru, a wpis prokury jest obowiązkowy.
Gotowe biznesplany
Planujesz założyć firmę?
Kup przykładowy biznesplan!
Cena już od: 29 zł
Zobacz listę biznesplanów ›lub
Zleć napisanie wniosku do Urzędu Pracy ›Oceń ten artykuł:
