Split payment, czyli system podzielonej płatności
Co to jest i na czy polega split payment?
Mechanizm płatności split payment został wprowadzony w celu uszczelnienia systemu pobierania podatku VAT od przedsiębiorców. Ideą systemu podzielonej płatności jest uiszczanie należności wynikających z transakcji handlowych na dwa oddzielne rachunki bankowe:
- na zwykły rachunek rozliczeniowy sprzedawcy,
- na specjalny rachunek bankowy VAT.
Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług, podatnicy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy dokonywaniu płatności kwoty należnej wynikającej z tej faktury mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności.
Zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności polega na tym, że:
1) zapłata kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury dokonywana na rachunek VAT;
2) zapłata całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek bankowy albo na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo jest rozliczana w inny sposób.
Najprościej rzecz ujmując, mechanizm split payment polega na tym, że płatność za nabywany towar albo usługę będzie wpłacana na dwa odrębne rachunki - kwota netto ma być wpłacana na rachunek rozliczeniowy dostawcy (czyli sprzedawcy towaru), natomiast kwota stanowiąca podatek VAT ma być wpłacana na specjalny rachunek bankowy VAT dostawcy. Dodatkowo, to od podatnika, który otrzymuje fakturę (czyli nabywca) decyduje o tym, czy chce skorzystać z mechanizmu podzielonej płatności.
Przykład:
Firma Alfa sp. z o.o. otrzymała fakturę od Firmy Beta S.A. na kwotę brutto 14 800 zł. Firma Alfa chce zapłacić za tę fakturę przelewem z rachunku firmowego. To od tej firmy zależećteż będzie, czy całą kwotę przeleje na rachunek rozliczeniowy firmy Beta (czyli 14 800 zł), czy zastosuje mechanizm split payment i na rachunek rozliczeniowy przeleje tylko kwotę netto (czyli 12 000 zł), a kwotę VAT (czyli 2 800 zł) na rachunek VAT firmy Beta.
Zapłata w mechanizmie płatności podzielonej ma być wykonywana za pomocą komunikatu przelewu, który udostępnia bank wyłącznie do płatności w systemie split payment. Przelew dokonywany w taki sposób będzie powodował wpływ środków na rachunek bankowy VAT sprzedawcy.
Stosownie do ustawy o VAT, zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności dokonywana jest w złotych polskich przy użyciu komunikatu przelewu udostępnianego przez bank lub SKOK, przeznaczonego do dokonywania płatności w mechanizmie podzielonej płatności, w którym podatnik wskazuje:
1) kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności,
2) kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto,
3) numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność,
4) numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku (NIP).
W praktyce płatność ta ma wyglądać tak, że nabywca towaru lub usługi (będący jednocześnie podatnikiem VAT) dokonuje przelewu przez użycie komunikatu, na którym wskazane są dwie kwoty - kwota wartości sprzedaży brutto oraz kwota podatku. Po zleceniu przelewu, bank lub SKOK wykonuje czynności zmierzające do przekazania wpłaconej kwoty na odpowiednie konta.
Przykład:
Jan Kowalski prowadzący działalność gospodarczą nabył towar od Omega sp. z o.o. Otrzymał fakturę na kwotę 4 200 zł brutto, w tym 400 zł VAT. Pan Jan chce zastosować system podzielnej płatności split payment - w takim przypadku Pan Jan ma możliwość dokonania zapłaty 400 zł podatku VAT (lub części tej kwoty) na specjalny rachunek bankowy VAT Omega sp. z o.o., a pozostałą należność na zwykły rachunek rozliczeniowy. Przelewu dokonuje z użyciem komunikatu przelewu.
Stosowanie split payment a wcześniejsza zapłata
Mechanizm podzielonej płatności ma również zastosowanie do zapłaty, która ma miejsce przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonania usługi, w formie zaliczki, przedpłaty, czy zadatku. Jednak warunkiem, aby można było dokonać jest otrzymanie faktury zaliczkowej - w komunikacie przelewu potrzebny jest numer faktury, z którą związana jest płatność. Split payment nie może być natomiast być zastosowany do faktury pro forma.
Rachunek bankowy VAT
Rachunek bankowy VAT jest dodatkowym rachunkiem dla celów VAT, którego utworzenie, na gruncie Prawa bankowego, jest obowiązkiem banku. Dodatkowy rachunek przeznaczony na wpłaty podatku VAT jest powiązany z rachunkiem rozliczeniowym przedsiębiorcy. Rachunek VAT prowadzony jest wyłącznie w walucie polskiej.
Jeżeli jesteś przedsiębiorcą posiadającym kilka rachunków rozliczeniowych, bank otwiera dla Ciebie jeden rachunek VAT. Jeżeli chcesz mieć ich więcej, bank utworzy dodatkowy rachunek VAT na Twój wniosek.
Warto również wspomnieć, że otwarcie i prowadzenie rachunku VAT nie wymaga zawarcia odrębnej umowy oraz nie podlega dodatkowym prowizjom i opłatom dla banku.
Na co można przeznaczyć środki z rachunku VAT?
Zgromadzone środki na rachunku bankowym VAT są środkami, które pochodzą z tytułu:
- zapłaty kwoty odpowiadającej kwocie podatków od towarów i usług, przy użyciu komunikatu przelewu;
- wpłaty kwoty podatku od towaru i usług od podatnika obowiązanego do obliczania i wpłacania podatku na rachunek izby celnej właściwej w zakresie wpłat podatku akcyzowego na rzecz płatnika prowadzącego skład podatkowy;
- przekazania środków z innego rachunku VAT posiadacza rachunku VAT prowadzonego w tym samym banku;
- zwrotu kwoty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług w przypadku obniżenia podstawy opodatkowania o kwoty udzielonych po dokonaniu sprzedaży upustów i obniżek cen, o wartość zawróconych towarów i opakowań, o zwróconą nabywcy całość lub część zapłaty otrzymaną przed dokonaniem sprzedaży jeżeli do niej nie doszło lub obniżoną o wartość zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o takim charakterze;
- zwrotu różnicy podatku przez urząd skarbowy.
Z przepisów Prawa bankowego wynika, że przedsiębiorca nie może „swobodnie” dysponować środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym VAT. W ustawie tej wskazane zostały określone przypadki, kiedy przedsiębiorca może wypłacić środki z rachunku dla celów VAT. Zgodnie z jej przepisami, rachunek VAT może być między innymi obciążony w celu:
- dokonania płatności kwoty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług z tytułu nabycia towarów lub usług na rachunek VAT,
- dokonania zwrotu kwoty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług wynikającego z wystawionej przez podatnika faktury korygującej, na rachunek VAT nabywcy towarów lub usług;
- wpłaty podatku od towarów i usług, dodatkowego zobowiązania podatkowego, odsetek za zwłokę w podatku VAT lub odsetek za zwłokę od dodatkowego zobowiązania podatkowego, na rachunek urzędu skarbowego;
- wpłaty podatku od towarów i usług przez podatnika, obowiązanego do obliczania i wpłacania podatku na rachunek izby celnej właściwej w zakresie wpłat podatku akcyzowego na rzecz płatnika prowadzącego skład podatkowy, przy użyciu komunikatu przelewu;
- przekazania przy użyciu komunikatu przelewu kwoty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy przez posiadacza rachunku otrzymał płatność przy użyciu komunikatu przelewu oraz nie jest dostawcą towarów lub usługodawcą wskazanym na fakturze, za którą dokonywana jest płatność;
- zwrotu przy użyciu komunikatu przelewu nienależnie otrzymanej płatności na rachunek VAT posiadacza rachunku, od którego otrzymano tę płatność przy użyciu komunikatu przelewu.
Zwrot środków zgormadzonych na rachunku bankowym VAT
Przepisy dotyczące split payment przewidują prawo do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na rachunku VAT na rachunek prowadzony dla celów działalności gospodarczej. We wniosku podatnik określa kwotę, która ma być zwrócona. Postanowienie w sprawie zwrotu środków wydaje Naczelnik urzędu skarbowego w terminie 60 dni od dnia otrzymania wniosku.
Naczelnik urzędu skarbowego nie wyrazi takiej zgody, w przypadku:
- posiadania przez podatnika zaległości podatkowej w podatku - w wysokości odpowiadającej zaległości podatkowej w podatku wraz z odsetkami za zwłokę, istniejącej na dzień wydania decyzji;
- gdy zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku nie zostanie wykonane, w szczególności gdy podatnik nie uiszcza wymagalnych zobowiązań z tytułu tego podatku lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję;
- gdy zachodzi uzasadniona obawa, że wystąpi zaległość podatkowa w podatku lub zostanie ustalone dodatkowe zobowiązanie pieniężne.
Dla kogo przeznaczony jest split payment?
Split payment jest systemem przeznaczonym wyłącznie dla transakcji zawieranych między przedsiębiorcami. W przypadku, gdy nabywcą towaru lub usługi jest osoba, która nie prowadzi działalności gospodarczej (czyli nie jest przedsiębiorcą), nie będzie ona mogła dokonać zapłaty z wykorzystaniem systemu podzielonej płatności split payment.
Jak już wyżej wskazano, skorzystanie ze split payment mimo wszystko ma charakter dobrowolny, co oznacza, że zależy ono wyłącznie od decyzji nabywcy. Przepisy prawa nie wskazują na obowiązek korzystania z systemu płatności podzielonej, a wskazują na taką możliwość.
Od kiedy można stosować split payment?
O systemie płatności podzielonej split payment była mowa od jakiegoś czasu. W pierwszej wersji mechanizm ten miał wejść w życie od 1 kwietnia 2018 r., jednak z uwagi na konieczność przystosowania systemów banków do utworzenia dodatkowych rachunków bankowych VAT oraz wdrożenia nowych technik do dokonywania transakcji, przesunięto wejście w życie przepisów dotyczących płatności podzielonej.
Ostatecznie, z mechanizmu płatności podzielonej split payment przedsiębiorcy mogą korzystać od 1 lipca 2018 r.
Zalety i wady split payment
Split payment z pewnością w jakimś stopniu może być korzystnym rozwiązaniem dla przedsiębiorców, ale w niektórych aspektach może być to rozwiązanie niekomfortowe. Jak każda nowa wprowadzona metoda, tak i split payment musi funkcjonować przez pewien czas, aby można było określić, czy wprowadzony system się sprawdza. Jednak już na podstawie założeń jego funkcjonowania możemy stwierdzić, jakie będą jego dobre i złe strony.
Korzyści ze split payment
Jak już powyżej wspomniano, stosownie podzielonej płatności jest systemem dobrowolnym. Jednak, aby przedsiębiorcy chętnie podeszli do nowych rozwiązań, ustawodawca wprowadza dla nich zachęty, które wprowadzają korzyści z tytułu korzystania z mechanizmu podzielonej płatności. W tym kontekście do głównych korzyści wynikających ze skorzystania z sytemu split payment należy:
- wyłączenie odpowiedzialności solidarnej podatnika będącego osobą prawną, jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej oraz osobą fizyczną, wykonującego samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności, na rzecz którego dokonano dostawy towarów (wyrobów stalowych i paliw) i podmiotu dokonującego tej dostawy za jego zaległości podatkowe;
- wyłączenie przepisów o dodatkowych zobowiązaniach podatkowych, które nakładane są przez naczelnika urzędu skarbowego w razie błędnej deklaracji podatkowej lub jej niezłożenia;
- wyłączenie podwyższonej stawki - 150% - odsetek za zwłokę w odniesieniu do VAT;
- środki zgromadzone na rachunku VAT są wolne od egzekucji sądowej i administracyjnej;
- w razie śmierci posiadacza rachunku VAT, jego zaległości w podatku VAT nie wchodzą do spadku.
Poza wyżej wymienionymi korzyściami, dodatkowo istnieje możliwość obniżenia podatku o wyliczoną kwotę, w przypadku, gdy podatek VAT zostanie zapłacony wcześniej, niż wynika to z terminu jego płatności. W takiej sytuacji podatek należny oblicza się według następującego wzoru:
S = (Z x R x N)/360
gdzie:
S - kwota, o którą obniża się podatek do zapłaty,
Z - kwota podatku do zapłaty wynikająca z deklaracji,
R - stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego obowiązująca na dwa dni robocze przed dniem zapłaty podatku,
N - liczba dni od dnia, w którym zlecono przelew do dnia określonego jako termin zapłaty podatku.
Przykład:
Jest 14 lipiec. Pan Jan ma do zapłaty podatek VAT w wysokości 1400 zł (wynika to z deklaracji podatkowej). Termin zapłaty upływa 25 lipca. Dzisiaj Pan Jan zleca przelew zapłaty podatku. Ile wyniesie podatek należny?
S = (1400 zł x 1,5% x 11)/360
S = 64 zł (po zaokrągleniu zgodnie z Ordynacją podatkową)
1400 - 64 zł = 1 336 zł - podatek należny VAT do zapłaty
Niedogodności mogące wynikać ze split payment
Ze względu na przyjętą przez ustawodawcę dobrowolność skorzystania ze split payment, niedogodności z tym związane będą odnosiły się szczególnie do sprzedawcy towarów lub usług:
- decyzję o skorzystaniu z podzielonej płatności podejmuje nabywca towaru lub usługi, w związku z czym przedsiębiorca do dnia zapłaty nie wie, czy otrzyma kwotę transakcji razem z podatkiem VAT, czy tylko netto;
- korzystanie ze split payment może okazać się szczególnie dotkliwe dla tych przedsiębiorców, którzy regularnie wykazują nadwyżkę podatku naliczonego nad podatkiem należnym - dotyczy to szczególnie branż, w których sprzedaż opodatkowana jest stawką 8%, a zakupy stawką 23%, ponieważ na rachunku bankowym VAT można dokonywać operacji tylko ściśle wskazanych w Prawie bankowym - na inne operacje konieczna jest zgoda naczelnika urzędu skarbowego.
Podsumowanie
Mechanizm podzielnej płatności split payment jest narzędziem, który ma na celu zniwelowanie oszustw w zakresie podatku od towarów i usług. Jak na razie korzystanie z tego systemu jest dobrowolne, jednak nie jest wykluczone, że w przyszłości dla niektórych podmiotów gospodarczych stanie się obowiązkowy - na przykład w dziedzinach działalności, które są szczególnie narażone na przestępstwa podatkowe. Należy jednak pamiętać, że split payment wprowadzony został w celu uszczelnienia systemu podatkowego i będzie generował więcej obowiązków dla przedsiębiorców w zakresie rozliczeń z kontrahentami i fiskusem.
Oceń ten artykuł:
