Samozatrudnienie a praca na etacie

Stosunek pracy w Kodeksie pracy

Kodeks pracy zawiera definicję stosunku pracy, zgodnie z którą przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Na tej podstawie możemy wskazać następujące cechy stosunku pracy:

• dobrowolne podporządkowanie pracownicze, które polega na obowiązku wykonywania przez pracownika poleceń przełożonego, które dotyczą pracy;
• osobiste świadczenie pracy przez pracownika, które oznacza, że pracownik musi własnym wysiłkiem wykonywać pracę na rzecz pracodawcy i nie może tego obowiązku wykonać za pośrednictwem osoby;
• odpłatność pracy, która oznacza, że pracodawca jest obowiązany zatrudniać pracownika za wynagrodzeniem;
• ryzyka pracodawcy, które oznacza, że pracodawca ponosi konsekwencje niemożności świadczenia pracy przez pracownika z przyczyn technicznych, niewłaściwego doboru pracowników i ponoszenia strat.

Zatrudnienie na wymienionych warunkach jest zawsze zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy niezależnie od rodzaju zawartej umowy. W takim przypadku niedopuszczalne jest zastępowanie umowy o pracę umową cywilnoprawną.

ZUS i PIT na etacie

Tytuł do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego w przypadku zatrudnienia na etacie powstaje, gdy zatrudniony ma status pracownika w rozumieniu Kodeksu pracy. Oznacza to, że jesteś objęty obowiązkiem ubezpieczeniowym, gdy jesteś zatrudniony na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę, ale w przypadku wypłaty zasiłku chorobowego obowiązuje 30-dniowy okres wyczekiwania.

Z punktu widzenia pracodawcy, Twoje ubezpieczenie to jeden z kosztów, jakie ponosi, zatrudniając Ciebie. Od pensji brutto potrąca liczone jako jej procent składki ZUS oraz podatek dochodowy. Te dwa koszty są zatem tym wyższe, im wyższe wynagrodzenie widnieje na umowie.

Urlop na etacie

Pracownicy etatowi mają też zagwarantowany płatny urlop wypoczynkowy - standardowo 26 dni w roku. Część z niego mogą wybrać w sytuacjach nagłych (przysługują im dni wolne „na żądanie”), mogą też poprosić o urlop bezpłatny.

Samozatrudnienie - jednoosobowa działalność gospodarcza

Samozatrudnienie w rzeczywistości oznacza podjęcie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną na jej własny rachunek i na własne ryzyko. Przyjęło się natomiast mówić o nim w sytuacji, kiedy ktoś rezygnuje z etatu i wykonywaną przez siebie na etacie pracę zaczyna wykonywać samodzielnie, zakładając własną firmę. Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej oznacza, że samodzielnie musimy opłacać w ramach tej działalności składki ZUS oraz podatek dochodowy - w stosunku pracy robi to za nas pracodawca.

Bywa, że samozatrudniony w ramach własnej działalności gospodarczej świadczy usługi na rzecz swojego byłego pracodawcy. Taka relacja oparta jest na podstawie umowy o świadczenie usług. Umowa ta powinna być ukształtowana w taki sposób, aby nie wykazywała cech stosunku pracy - nie może więc zawierać postanowień, które dotyczą:

• określenia godzin pracy,
• obowiązku wykonywania poleceń drugiej strony - stosunek współpracy wykazuje cechy wzajemnego działania,
• podległości jednej strony drugiej,
• postanowień dotyczących dni wolnych od pracy oraz wynagrodzenia za niezdolność do wykonania umowy np. wskutek choroby.

Gdy samozatrudnienie będzie wykazywało wskazane powyżej cechy charakterystyczne dla stosunku pracy, to może zostać uznane za umowę o pracę.

Samozatrudnienie daje możliwość zarobienia większych pieniędzy i poczucia większej satysfakcji niż praca na etacie, ale z drugiej strony samozatrudniony, jak każdy przedsiębiorca, musi liczyć się z większą odpowiedzialnością i liczniejszymi obowiązkami.

Podatek dochodowy

Samodzielne płacenie podatku dochodowego to obowiązek każdego przedsiębiorcy. Jego wysokość zależy od wyboru formy opodatkowania. Zakładając własną działalność, masz do wyboru 4 z nich:

• zasady ogólne, gdzie podatek opłacany jest według skali podatkowej, na którą składają się dwie stawki:
  

  - 17% (stan na 2020 r.) - przy osiąganym dochodzie do 85 528 zł rocznie,

  - 32% (stan na 2020 r.) - przy osiąganym dochodzie powyższej 85 528 zł rocznie.

  Opodatkowanie na zasadach ogólnych umożliwia skorzystanie z licznych ulg podatkowych, takich jak wspólne rozliczenie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

• podatek liniowy, który charakteryzuje się stałą stawką 19% (stan na 2020 r.) niezależnie od osiąganego dochodu. Jest to opcja zdecydowanie korzystna dla osób, które na zasadach ogólnych przekraczają pierwszy próg podatkowy i są objęci wyższą stawką podatku. Podatek liniowy uniemożliwia jednak korzystanie z ulg podatkowych.
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych , w którym obowiązuje 6 głównych stawek (2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 17%, 20%) zależnych od rodzaju wykonywanej działalności. Ta forma opodatkowania uniemożliwia skorzystanie z ulg podatkowych, a także rozliczania kosztów prowadzenia działalności.
• karta podatkowa, która przeznaczona jest dla małych zakładów usługowych i handlowych, takich jak zakład krawiecki.

Podatek dochodowy przedsiębiorca zobowiązany jest wpłacać w ratach - co miesiąc lub co kwartał. Od tego roku natomiast nie musi przelewać zaliczek na PIT na konto fiskusa, jeśli zaliczka na podatek (lub suma zaliczek liczona narastająco od początku roku) nie przekroczy 1 000 zł. Tym samym może niejako odroczyć termin płatności.

Uwaga!
Samozatrudniony, który w ramach działalności gospodarczej świadczy usługi dla byłego (lub obecnego) pracodawcy i to takie same, jakie świadczył niedawno podczas stosunku pracy, nie może wybrać podatku liniowego oraz ryczałtu.

Składki na ubezpieczenia społeczne

We własnej działalności należy samodzielnie opłacać składki ZUS, a te od zawsze stanowią utrapienie dla początkujących przedsiębiorców. Chodzi przede wszystkim o ich stałą (niezależną od zarobków) i rosnącą z roku na rok wartość. Wysokość składek ZUS w firmie wylicza się bowiem jako procent:  przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w ostatnim kwartale poprzedniego roku, prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia oraz płacy minimalnej. Obecnie przedsiębiorca z ponad dwuletnim stażem musi co miesiąc wpłacić na konto ZUS 1 228,70 zł (lub 1 163,39 zł, jeśli nie płaci dobrowolnej składki na ubezpieczenie chorobowe).

W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą sprawa L4 wygląda inaczej niż na etacie. Po pierwsze ubezpieczenie chorobowe jest tu dobrowolne. Po drugie przedsiębiorca nie może skorzystać z zasiłku chorobowego od chwili rozpoczęcia działalności, tylko musi poczekać, aż nabędzie do niego prawo i to poczekać dłużej niż etatowiec. Przedsiębiorca, który stał się niezdolny do pracy wskutek choroby, może skorzystać z zasiłku chorobowego po upływie 90 dni wyczekiwania.

Ulgi - mały ZUS

Na szczęście obecnie obowiązujące przepisy przewidują udogodnienia, które pozwalają przedsiębiorcy zaoszczędzić na składach ZUS.

Po pierwsze, jako osoba fizyczna podejmująca po raz pierwszy działalność gospodarczą (lub podejmująca ją ponownie po upływie 60 miesięcy od dnia ostatniego zawieszenia lub zakończenia poprzedniej działalności) masz prawo do skorzystania z tzw. ulgi na start. Ulga ta polega na nie opłacaniu przez okres pierwszych 6 miesięcy składek na ubezpieczenia społeczne (tj. emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe - ulga nie dotyczy składki zdrowotnej). Jednak żebyś mógł z takiej ulgi skorzystać, nie możesz wykonywać działalności gospodarczej na rzecz swojego byłego pracodawcy w ramach takich samych obowiązków, jakie u niego miałeś, będąc zatrudniony na etacie w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym.

Przykład:
Jan Kowalski pracował w firmie transportowej jako kierowca. Postanowił zakończyć stosunek pracy i założyć własną firmę transportową. W takiej sytuacji, jeżeli będzie chciał on skorzystać z „ulgi na start”, to nie może on świadczyć usług jako kierowca na rzecz swojego byłego pracodawcy.

Po drugie, po upływie okresu „ulgi na start” przedsiębiorca ma możliwość skorzystania z tzw. małego ZUS-u, czyli obniżonych składek na ubezpieczenia społeczne przez okres kolejnych 24 miesięcy. W 2018 r. składki w ramach „małego ZUS-u” wynoszą:

• 503,84 zł (bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego)
• 519,28 zł (z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym)

Po trzecie, od przyszłego roku przedsiębiorcy osiągający niskie zarobki będą mogli płacić składki ZUS właśnie od zarobków (osiągniętych w poprzednim roku).

Urlop samozatrudnionego

Warto przypomnieć, że uprawnienia pracownika wynikające z Kodeksu pracy przysługują tylko osobom, które są zatrudnione na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Przepisy Kodeksu nie będą miały więc zastosowania do osób samozatrudnionych. Oznacza to, że przedsiębiorca nie ma prawa do wielu przywilejów pracowniczych.

Jeśli jesteś osobą samozatrudnioną, to w rzeczywistości nie masz prawa do płatnego urlopu wypoczynkowego. W razie konieczności dłuższej przerwy w prowadzeniu działalności rozwiązaniem dla Ciebie będzie zawieszenie działalności.

Zalety i wady samozatrudnienia i pracy etatowej

Zarówno samozatrudnienie, jak i praca na etacie mają swoje korzyści i wady, które będą przesądzać o atrakcyjności zatrudnienia w każdej z tych form. Poniżej przedstawiamy podsumowujące zalety i wady samozatrudnienia i pracy etatowej.

Kiedy z etatu opłaca się przejść na samozatrudnienie?

Pomysł o samozatrudnieniu pojawia się najczęściej wtedy, gdy zastanawiamy się, czy prowadząc własną działalność, moglibyśmy zarobić więcej. Kalkulując opłacalność przejścia z etatu na samozatrudnienie najczęściej bierzemy pod uwagę tylko szacowany przychód oraz wysokość składek ZUS. Niestety składki ZUS to nie jedyny koszt prowadzenia własnej działalności. Przy obliczaniu opłacalności przejścia na samozatrudnienie należy poza możliwym przychodem i składkami ZUS skalkulować comiesięczne zaliczki na podatek dochodowy, a także inne ponoszone koszty - np. czynsz, telefon, księgowość.

Jeżeli chodzi o opłaty ZUS, to są one stałe w danym roku. Co do kosztów uzyskania przychodu i zaliczki na podatek dochodowy, ich wysokość zależy od konkretnego przedsiębiorcy.

W przypadku przejścia z pracy etatowej na samozatrudnienie i wykonywanie w jego zakresie pracy na rzecz byłego pracodawcy i to takiej samej pracy, jak podczas stosunku pracy, początkujący przedsiębiorca nie może skorzystać z „ulgi na start” oraz preferencyjnego ZUS-u.

Przejście z etatu na samozatrudnienie będzie dla Ciebie szczególnie opłacalne, jeśli po odliczeniu wszystkich kosztów w prowadzeniu działalności, otrzymując takie samo wynagrodzenie, zostanie Ci „na czysto” więcej, niż pracując na etacie.

Jeżeli planujesz przejście z etatu na samozatrudnienie, a obawiasz się formalności przy zakładaniu działalności i prowadzenia księgowości po założeniu firmy, to dobrym rozwiązaniem będzie skorzystanie z usług biura rachunkowego. Pomoc w całym procesie formalności związanych z założeniem firmy otrzymasz w Tax Care, a kiedy staniesz się już przedsiębiorcą, dedykowana księgowa Tax Care będzie zajmować się bieżącymi kwestiami podatkowymi. Księgowość w Tax Care łączy tradycyjne biuro rachunkowe z technologią usprawniającą zarządzanie firmą. Oferowana usługa księgowa dostępna jest w ramach abonamentu i może okazać się optymalnym modelem rozliczeniowym dla Twojej firmy.

Gotowe biznesplany

Planujesz założyć firmę?
Kup przykładowy biznesplan!

Cena już od: 29 zł

Zobacz listę biznesplanów  ›

lub

Zleć napisanie wniosku do  Urzędu Pracy  ›

Zobacz także artykuły podobne:

Jak napisać plan marketingowy?

Franchising - poznaj jak działa oraz jego wady i zalety

Zbadaj rynek docelowy, konkurencję oraz określ cenę i kanały dystrybucji

Czy franczyza się opłaca, ile można zarobić na franczyzie?