Co to jest i na czym polega franczyza?

Czym jest franczyza?

Franczyza według Europejskiego Kodeksu Etycznego Franczyzy jest systemem sprzedaży towarów, usług albo technologii opartym na ścisłej i nieustannej współpracy pomiędzy niezależnymi prawnie i finansowo przedsiębiorstwami, to znaczy franczyzodawcą i jego franczyzobiorcami.

Badania wskazują, że liczba firmy działające w ramach systemów franczyzowych rzadziej upadają w porównaniu do firm działających samodzielnie.

Działalność na licencji franczyzowej oznacza prawo i jednocześnie obowiązek prowadzenia danej działalności według zasad przyjętych przez podmiot udzielający licencji. Współpraca między franczyzobiorcą a franczyzodawcą zawiązuje się na podstawie umowy franczyzy, w której dokładnie zostają określone prawa i obowiązki stron. Podjęcie działalności na zasadzie franczyzy daje franczyzobiorcy możliwość do korzystania, w zamian za odpowiednią gratyfikacją z:

• nazwy franczyzodawcy
• „know how”
• znaku towarowego
• sposobu prowadzenia działalności
• sposobu postępowania
• pomocy handlowej i technicznej

Decydując się na prowadzenie działalności na licencji franczyzowej, możesz korzystać z doświadczenia i wiedzy franczyzodawcy, który oprócz wynagrodzenia z tytułu umowy franczyzy, uzyskuje również inne korzyści, takie jak powiększenie rynku zbytu przy ograniczeniu własnego wkładu. Oprócz przywilejów wynikających z umowy franczyzy, przyjmujesz na jej podstawie także określone zobowiązania. Przede wszystkim musisz być gotowy na konieczność włożenia własnego kapitału w działalność, liczyć się z poufnością informacji, ponoszenia stałych opłat względem franczyzodawcy oraz przestrzegać obowiązujących standardów w całej sieci.

Rodzaje franczyzy

Franczyza może mieć wiele postaci, które można podzielić według poniższych kryteriów.

Rodzaj działalności

• franczyza dystrybucyjna - jest to franczyza, w której franczyzodawca udostępnia swoje know-how franczyzodawcy, w zakresie asortymentu towarów i wiedzy o jego sprzedaży. W tym przypadku przedsiębiorca działający na licencji prowadzi sprzedaż pod znakiem towarowym franczyzodawcy.
  W tej kategorii najczęściej spotykane branże to:

  • artykuły spożywcze i przemysłowe
  • odzież i obuwie
  • kosmetyki, biżuteria, upominki
  • stacje paliw

• franczyza usługowa - franczyza udostępnia know-how w postaci procedur wykonywanych usług. Tak samo jak we franczyzie dystrybucyjnej, franczyzobiorca prowadzi punkt usługowy pod znakiem towarowym franczyzodawcy.
  Najczęściej spotykanymi branżami usługowymi są:

  • gastronomia
  • edukacja
  • turystyka i hotele
  • finanse i bankowość

Rodzaj know-how

• franczyza dystrybucji produktu - w tym rodzaju franczyzy, udostępniany jest asortyment produktów lub usług. Nie należy jej mylić z franczyzą dystrybucyjną, ponieważ tam następuje przekazanie know-how w zakresie dystrybucji, a tutaj przekazywany jest wyłącznie asortyment produktów lub usług.

• franczyza koncepcji działalności - przekazane know-how dotyczy pełnej koncepcji prowadzenia działalności. Oznacza to, że franczyzobiorca otrzymuje wskazówki nie tylko co do sprzedaży produktu lub usług, ale też w jak sposób prowadzić całą firmę.

Organizacja systemu

• franczyza bezpośrednia - jest najprostszym sposobem na podjęcie działalności na zasadzie franczyzy. Polega na bezpośrednim zawarciu umowy franczyzowej między franczyzodawcą a franczyzobiorcą, w której sam franczyzodawca zobowiązuje się do kontroli polegającej na pomocy i doradztwie, szkoleniu pracowników, prowadzeniu działań marketingowych.

• franczyza wielokrotna - w tej kategorii franczyzobiorca zawierając umowę franczyzową zobowiązuje się do tworzenia na określonym terenie nowych punktów systemu, przez co staje się franczyzobiorcą wielokrotnym. Umowa wyznacza dokładną liczbę jednostek, które ma utworzyć franczyzobiorca i przede wszystkim ma wyłączność na takie działanie.

• masterfranczyza - umowa franczyzowa przewiduje, że franczyzobiorca ma wyłączność na korzystanie z know-how franczyzodawcy na określonym terenie.

Pakiet franczyzowy

Pakiet franczyzowy jest kompletem dokumentów, z których składa się pełna koncepcja prowadzenia działalności, jaką proponuje franczyzodawca. Taki pakiet franczyzowy składa się przede wszystkim z:

1. Znaku towarowego

   Znakiem towarowym jest każde oznaczenie przedstawione w sposób graficzny lub takie, które da się w sposób graficzny wyrazić, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od tego samego rodzaju towarów innych przedsiębiorstw. Używanie znaku towarowego polega na umieszczaniu go na towarach. Jeżeli znak jest zarejestrowany, podlega ochronie prawnej, a co za tym idzie możliwe jest jego używania przez osobę inną niż jego właściciel - dozwolone jest to tylko na zasadach udzielonej licencji.

2. Know-how

   Pojęcie to nie ma swojej powszechnie używanej definicji. Przyjmuje się, że know-how oznacza całokształt wiedzy fachowej w zakresie stosowanych technologii i doświadczeń w prowadzeniu działalności danego typu.

3. Podręcznika operacyjnego

   Podręcznik operacyjny jest najobszerniejszym materiałem z pakietu franczyzowego. Zawiera on szczegółowy opis wszelkich zasady, według jakich franczyzobiorca ma prowadzić działalność na licencji franczyzowej. Oprócz wyznaczenia określonych reguł postępowania, z punktu widzenia franczyzodawcy, funkcją jaką ma spełniać jest ochrona poufnych danych działalności i tajemnic handlowych. Zagadnienia, jakie dokładnie znajdą się w podręczniku, zależy od branży, w jakiej podejmiesz działalność. Uniwersalnymi kwestiami dla biznesu prowadzonego na zasadzie franczyzy są:

   • opisy systemu franczyzowego
   • wykaz niezbędnego wyposażenia razem z projektem architektonicznym lokalu
   • procedury organizacyjne, w których mogą się znajdować takie sprawy jak dni i godziny otwarcia, czy dyscyplina pracy
   • wzory umów zawieranych z pracownikami
   • pracownicy franczyzodawcy, z którymi należy się kontaktować w razie problemów

4. Usług świadczonych przez franczyzodawców na rzecz franczyzobiorców

   Zasadniczo, franczyzodawcy udzielając licencji franczyzowej, biorą przy tym na siebie wiele obowiązków związanych między innymi z rozwiązywaniem problemów pojawiających się w systemie, działaniami marketingowymi, czy zapewnienie jakości oferowanych usług lub towarów. Zakres usług, jakie będzie świadczył franczyzodawca na rzecz franczyzodawcy będzie się różnił w zależności od rodzaju działalności. Z pewnością jednak osobie udzielającej licencji będzie zależało na sprawnym i zorganizowanym funkcjonowaniu systemu. W związku z tym będzie on świadczył usługi jeszcze przed otwarciem nowego punktu. Do takich usług będzie zaliczały się:

   • programy szkoleniowe w zakresie oferowanych produktów lub usług, technik marketingowych, księgowości, zarządzania, obsługi sprzętu
   • pomoc przy wyborze lokalizacji i przygotowaniu lokalu
   • rekrutacja personelu i szkolenia dla pracowników
   • organizacja kampanii promocyjnej

   Oprócz pomocy ze strony franczyzodawcy przed otwarciem nowego punktu, jego usługi mogą się rozciągać także na działanie po uruchomieniu punktu franczyzowego, które może polegać na prowadzeniu szkoleń dla nowych pracowników, pomagać w zakupach towarów albo świadczyć doradztwo.

5. Opłat franczyzowych

   Warunki finansowe to niemalże podstawowy punkt w zawieraniu umowy franczyzowej. Franczyzodawca powinien dokładnie określić jakie opłaty będzie pobierał oraz w jakich wysokościach.

Umowa franczyzy

Jak już wyżej wspomniano, aby rozpocząć działalność na zasadach franczyzy, należy zawrzeć umowę franczyzową z podmiotem, który udostępni nam licencji na prowadzenie biznesu - pod jego znakiem towarowym i na określonych zasadach obowiązujących.

Umowa franczyzowa jest formą umowy nienazwanej z racji tego, że nie ma ona prawnego unormowania. Zawarcie tej umowy opiera się na zasadzie swobody umów, która zezwala na kształtowanie treści umowy i dowolne dobranie jej kontrahenta. Właśnie dlatego nie ma jednego wzorca umowy franczyzy. Można natomiast wskazać pewne elementy, które należy w takiej umowie zawrzeć:

1. Definicje kluczowych pojęć, które będą się pojawiały w umowie
2. Postanowienia związane z zawarciem umowy
3. Prawa i obowiązki stron
4. Sposoby na rozwiązania umowy i ich przyczyny

Wady i zalety franczyzy

Franczyza jest popularnym modelem prowadzenia działalności gospodarczej. Jednak jak wszystkie rozwiązania, nie jest też to model idealny. Zanim zdecydujesz się na prowadzenie działalności na zasadach franczyzy, poznaj jej zalety i wady.

Zalety franczyzy

1. Korzystasz ze sprawdzonego systemu biznesowego i wiedzy franczyzodawcy

   Franczyzodawca oferuje Ci pomysł na sprawdzony biznes wraz z opracowanymi procesami biznesowymi. Dzięki temu nabywasz model sprawdzonego - większości przypadków skutecznego biznesu - i zyskujesz poczucie bezpieczeństwa co do rozwoju Twojej działalności.

2. Masz wsparcie ze strony franczyzodawcy

   Franczyzodawca zobowiązuje się zapewnić przyszłym partnerom osiągnięcie takiego samego sukcesu, jaki on osiągnął. Zakres obowiązków, jakich się podejmuje zależy od konkretnego kontrahenta, jednak najczęściej zobowiązania franczyzodawcy mogą polegać na:

   • znalezieniu odpowiedniej lokalizacji
   • udzieleniu pomocy przy otwieraniu kolejnego punktu
   • organizowanie szkoleń dla franczyzobiorcy i jego pracowników z zakresu prowadzenia biznesu, metod produkcji, przygotowania towaru, promocji itp.
   • wsparcie w prowadzeniu działalności dla zapewnienia odpowiedniego poziomu towarów i usług

3. Minimalizacja ryzyka

   Podjęcie działalności na zasadzie franczyzy oznacza dołączenie do istniejącej już sieci, która posiada już działające swoje punkty. Niewątpliwą zaletą z racji działania na licencji jest to, że stając się częścią firmy, podmiot udzielający licencji pomaga w rozpoczęciu działalności oraz radzeniu sobie z problemami po jej podjęciu, przez co minimalizuje się ryzyko upadłości. Mniejsze ryzyko dowodzą badania zachodnich rynków, które pokazują, że liczba upadłości przedsiębiorstw działających w ramach systemów franczyzowych jest mniejsza od tych, które działają samodzielnie.

4. Zmniejszenie kosztów reklamy

   Dołączając do sieci znanej marki masz zagwarantowaną reklamę dzięki znajomości firmy w świadomości społecznej. Dzięki zdobytej już renomie, Twój biznes będzie od razu rozpoznawany wśród klientów mających zaufanie do marki.

5. Gwarantowany system dostawy

   Podejmując działalność na zasadach franczyzy, będziesz musiał zobowiązać się do pobierania towaru od konkretnego dostawcy. Co prawda jest to obowiązek, ale jak najbardziej dla Ciebie korzystny. Franczyzodawca ma o wiele korzystniejsze warunki zakupu i dostawy towaru.

Wady franczyzy

1. Kontrola ze strony franczyzodawcy

   Podejmując działalność na licencji franczyzy musisz liczyć się z tym, że franczyzodawca ma prawo kontrolować, czy wypełniasz warunki umowy. Mimo tego, że to Ty jesteś właścicielem firmy, masz obowiązek kierować nią zgodnie z przyznaną licencją. Niestosowanie się do określonych standardów sieci może skutkować odebraniem licencji przez franczyzodawcę

2. Opłaty

   Prowadzenie biznesu na zasadzie franczyzy wiąże się z poniesieniem określonych wydatków. Przede wszystkim na początku płaci się wstępną opłatę franczyzową, a następnie należy regulować bieżące opłaty i wpłaty na fundusz marketingowy. Mimo działalności pod znaną marką, początki mogą być różne. Może zdarzyć się tak, że w pierwszych miesiącach działalności, nie będzie ona zarabiała na siebie zarabiała.

3. Brak możliwości kształtowania własnej marki

   Działanie w systemie franczyzy wiąże się z koniecznością prowadzenia biznesu zgodnie ze standardami franczyzodawcy, co uniemożliwia wykreowanie swojej marki i stworzenie własnego znaku towarowego.

4. Możliwość nieprzedłużenia umowy

   Jeżeli chcesz podjąć działalność na zasadzie franczyzy, musisz liczyć się z tym, że umowa franczyzy jest zawierana na określony czas. W związku z tym istnieje ryzyko, że franczyzodawca nie będzie chciał przedłużyć z Tobą umowy.

5. Pomyłki franczyzodawcy

   Błędy to nierozerwalna część w prowadzeniu biznesu. Franczyzodawcy może zdarzyć się wprowadzenie nowych innowacji w systemie, które okażą się szkodliwe dla franczyzobiorców. Przez nieudane działania, marka pod którą działasz może stać się mniej szanowana na rynku z przyczyn niezależnych od franczyzobiorcy, a to może mieć wpływ na zyski.

Zanim zdecydujesz się na działalność na licencji franczyzowej, powinieneś dokładnie przemyśleć nad tym, co tak naprawdę chciałbyś sprzedawać. Przede wszystkim musisz zbadać rynek i sprawdzić, czy usługa lub produkt, które chcesz zaoferować ma duże zainteresowanie. Prawdopodobnie osiągnięcie zysku jest dla Ciebie priorytetem, ale oprócz tego ważne powinno być to, czy dana działalność mieści się w ramach Twoich preferencji. Jest to ważne z punktu widzenia Twojej przyszłości. Prowadzenie biznesu, który nie sprawi Ci satysfakcji będzie dla Ciebie męczące, dlatego warto zainwestować pieniądze w coś, w czym się sprawdzisz.

Franczyza jest sprawdzoną metodą prowadzenia biznesu, z której korzysta wielu przedsiębiorców. Chcąc rozpocząć działalność na licencji franczyzowej, musisz liczyć się z tym, że narzucone zostaną Ci wszelkie standardy obowiązujące w danej sieci, konieczność brania udziału w akcjach promocyjnych, a także kupowanie towaru od konkretnego dostawcy. Franczyza jest dobrym rozwiązaniem dla osób, które nie mają pomysłu na biznes mogący się rozwinąć i przynosić zadowalający zysk. Działalność na zasadzie franczyzy w takim przypadku z pewnością da lepszy start i możliwość szybkiego rozwoju.

Przeczytaj również poradnik: Franczyza krok po kroku, czyli gotowy pomysł na własny biznes
1. Franczyza - co to jest, jakie są jej rodzaje i jak działa?
2. Zalety i wady prowadzenia firmy w formie franczyzy
3. Pakiet franczyzowy, czyli co daje franczyza
4. Jak znaleźć i wybrać odpowiednią dla siebie franczyzę
5. Ile kosztuje uruchomienie franczyzy
6. Umowa franczyzowa - jak wygląda i co powinna zawierać

Gotowe biznesplany

Planujesz założyć firmę?
Kup przykładowy biznesplan!

Cena już od: 29 zł

Zobacz listę biznesplanów  ›

lub

Zleć napisanie wniosku do  Urzędu Pracy  ›

Zobacz także artykuły podobne:

Zalety i wady różnych form działalności gospodarczej

Załóż konto bankowe i wyrób pieczątkę firmową

Jak założyć warsztat samochodowy?

Skąd wziąć pieniądze na założenie firmy?