Podatek naliczony a podatek należny - jaka jest między nimi różnica?

Co to jest podatek należny?

Podatek należny to wartość podatku, która wynika ze sprzedaży towarów lub usług. Jak wynika z jego nazwy, podatek ten „należy się” Skarbowi Państwa. Natomiast jego wysokość zależy od ceny netto towaru lub usługi oraz od obowiązującej dla nich stawki podatku VAT. Podatek ten wynika z faktur własnych wystawianych przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Obowiązek jego zapłaty powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usług.

Przykład:
Przedsiębiorca Jan wykonał usługę o wartości 1000 zł opodatkowaną stawką 23%. Podatek VAT wyniesie więc 230 zł (1000 zł x 23%) i właśnie ta kwota jest podatkiem należnym, którą przedsiębiorca ma obowiązek wpłacić do urzędu skarbowego.

Podatek należny wykazuje się na druku deklaracji VAT-7 za dany okres rozliczeniowy. Do urzędu skarbowego przesyła się go co miesiąc - do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu rozliczeniowym lub co kwartał - do 25 dnia miesiąca następującego po zakończeniu kwartału.

Co to jest podatek naliczony?

Podatek naliczony pomniejsza podatek należny. Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT ma prawo pomniejszyć podatek należny o podatek naliczony, który powstał z tytułu nabycia przez przedsiębiorcę usług lub towarów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Podatek ten wynika z faktur, które podatnik otrzymał przy zakupie towarów lub usług.

Ustawa o VAT wskazuje, że kwotę podatku naliczonego stanowi:

• suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:
• nabycia towarów i usług,
• dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi;
• w przypadku importu towarów - kwota podatku:
• wynikająca z otrzymanego dokumentu celnego,
• należnego w przypadku gdy towary zostaną objęte na terytorium kraju uproszczeniem, którego realizacja jest uzależniona od wcześniejszego wydania pozwolenia i w którym okresem rozliczeniowym jest miesiąc kalendarzowy,
• wynikająca z deklaracji importowej w przypadku stosowania przez podatnika odprawy scentralizowanej;
• zryczałtowany zwrot podatku zwiększający u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku naliczonego, w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym dokonano zapłaty;
• kwota podatku należnego z tytułu:
• świadczenia usług, dla którego podatnikiem jest ich usługobiorca,
• dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca,
• wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów;
• różnica podatku z tytułu importów towaru i kwoty podatku, jaka byłaby należna z tytułu dostawy tych towarów na terytorium kraju, a także różnica podatku między podatkiem wynikającym z decyzji naczelnika urzędu celno-skarbowego a podatkiem pobranym i należnym;
• u podatnika dokonującego okazjonalnie wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu, kwota stanowiąca równowartość 22% kwoty należnej z tytułu dostawy nowego środka transportu, nie wyższa jednak niż kwota podatku zawartego w fakturze stwierdzającej nabycie tego środka lub dokumencie celnym, albo podatku zapłaconego przez tego podatnika od wewnątrzwspólnotowego nabycia tego środka.

Przykład:
Przedsiębiorca Jan sprzedał usługę o wartości 1000 zł netto plus podatek VAT - 230 zł. Jednak żeby ją wykonać, musiał zakupić paliwo do samochodu za 100 zł netto plus VAT 23 zł. Podatek należny do zapłacenia urzędowi skarbowemu wynosi 207 zł (230 zł - 23 zł).

Odliczenie naliczonego podatku VAT

Prawo do odliczenia podatku VAT nie przysługuje każdemu przedsiębiorcy. Z tego prawa mogą skorzystać jedynie przedsiębiorcy będący czynnymi podatnikami VAT. Skorzystać z odliczenia VAT-u nie mogą natomiast osoby, które nie prowadzą działalności gospodarczej oraz podmioty zwolnione z podatku VAT. Odliczenia naliczonego podatku VAT można dokonać na podstawie prowadzonej ewidencji zakupów VAT, w której wykazuje się dokumenty uprawniające do odliczenia podatku:

• faktury zakupu,
• przedpłaty - takie jak zaliczki, zadatki i raty udokumentowane faktury,
• faktury korygujące,
• faktury wewnętrzne,
• dokumenty celne.

W rozliczeniach finansowych związanych z podatkiem VAT, może zdarzyć się sytuacja, że podatek należny będzie większy od podatku naliczonego. W takim przypadku, do budżetu państwa należy odprowadzić różnicę między tymi kwotami. Wpłaty dokonuje się poprzez deklarację VAT, przelewem do właściwego dla podatnika Urzędu Skarbowego.

W rozliczeniach może nastąpić sytuacja odwrotna do tej wskazanej powyżej. Mianowicie gdy podatek należny jest mniejszy od podatku naliczonego. Wówczas można wystąpić o zwrot nadwyżki na konto bankowe w następującym terminie:

• 60 dni - termin podstawowy,
• 180 dni - gdy w danym okresie rozliczeniowym firma nie wykazała żadnej sprzedaży - inaczej mówiąc brak jest podatku należnego,
• 25 dni - jest to termin przyspieszony, ale tylko wtedy, gdy podatek naliczony wynika z faktur i innych dokumentów w całości opłaconych.

Terminy te liczone są od dnia złożenia deklaracji podatkowej. Jako podatnik VAT możesz również zdecydować, że nadwyżka podatku naliczonego zostanie odjęta od podatku należnego w kolejnym okresie rozliczeniowym - miesięcznym lub kwartalnym.

Kiedy przysługuje prawo odliczenia naliczonego podatku VAT?

Prawo odliczenia podatku VAT nie przysługuje wszystkim przedsiębiorcom, to prawo przewiduje również transakcje, których takie odliczenie dotyczyć nie może. Chodzi o takie sytuacje jak:

• udokumentowana sprzedaż fakturami lub fakturami korygującymi, które zostały wystawione przez podmiot nieistniejący;
• transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku - chodzi o sytuację, gdy faktura została wystawiona, ale sprzedaż nie podlega opodatkowaniu VAT lub jest z niego zwolniona;
• gdy na tą samą sprzedaż wystawiono więcej niż jedną fakturę;
• wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane albo podają kwoty niezgodne z rzeczywistością;
• wystawione faktury wykazują kwotę podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze - dotyczy to faktur marża oraz faktur za skup złomu.

Ponadto, istnieje grupa wydatków, które również nie dają prawa do odliczenia podatku naliczonego. Należą do nich:

• usługi noclegowe i gastronomiczne, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób,
• zakup paliwa - do samochodów osobowych oraz o masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t.,
• towary i usługi, których nabycie zostało udokumentowane fakturami otrzymanymi przed dniem utraty zwolnienia lub dniem rezygnacji z tego zwolnienia,
• darowizna i nieodpłatne świadczenie usług.

Jak obliczyć podatek należny i podatek naliczony?

Podatek należny oblicza się według następującego wzoru:

Podatek VAT = cena netto x stawka podatku VAT

Przykład:
Podatnik dokonał sprzedaży towarów opodatkowanych stawką 23%, a wartość netto sprzedaży wynosi 40 000 zł. Podatek VAT wyniósł więc 9 200 zł.

Podatek naliczony to podatek należny pomniejszony o podatek naliczony. Sprawdźmy to na przykładzie:

Odwołując się do powyższego przykładu, to jeżeli w tym samym okresie rozliczeniowym przedsiębiorca dokonał zakupu towarów i usług o wartości netto 10 000 zł netto, to może odliczyć podatek naliczony w wysokości 2 300 zł (10 000 zł x 23%).

Jak sprawdzić, czy powstała nadwyżka, czy wręcz przeciwnie trzeba zapłacić należny podatek? Wystarczy odliczyć podatek naliczony od podatku należnego. W tym przypadku będzie to: 9 200 zł - 2 300 zł = 6 900 zł. Podatek należny przewyższa więc naliczony, w związku z tym kwotę 6 900 zł należy odprowadzić na rachunek urzędu skarbowego.

Różnice między podatkiem należnym a podatkiem naliczonym

Podatek należny i podatek naliczony to dwa pojęcia ściśle ze sobą związane, ale różniące się kilkoma elementami. W poniższej tabeli przedstawiono najistotniejsze z nich.

Podatek naliczony i podatek należny a split payment

Split payment to system podzielonej płatności polegający na tym, że w transakcjach między przedsiębiorcami płatność za nabyty towar lub usługę wpłaca się na dwa odrębne rachunki. Na pierwszy - rachunek rozliczeniowy dostawcy wpłaca się kwotę netto za nabyty towar. Na drugi - specjalny rachunek VAT przedsiębiorcy wpłaca się kwotę będącą podatkiem VAT. O zastosowaniu systemu podzielonej płatności decyduje podatnik, który otrzymuje fakturę VAT.

Zatem jak split payment ma się do podatku naliczonego i należnego? Przede wszystkim jako przedsiębiorca masz możliwość otrzymania zwrotu różnicy podatku, czyli nadwyżki podatku naliczonego nad podatkiem należnym, w terminie przyspieszonym - do 25 dni. W takiej sytuacji możesz złożyć wniosek o zwrot tej różnicy na rachunek VAT w terminie do 25 dni albo wykazać tę różnicę do zwrotu w standardowym terminie 60 dni.

Zwrot nadwyżki podatku następuje więc na specjalny rachunek VAT. Należy tutaj zauważyć, że środkami zgromadzonymi na tym rachunku nie możesz swobodnie dysponować, bowiem mogą być one przeznaczone tylko na wskazane przez ustawodawcę cele. Jeżeli jednak nie będziesz mógł wykorzystać na nie zgromadzonych środków, wówczas możesz złożyć wniosek do urzędu skarbowego o uwolnienie tych środków - czyli o przekazanie ich na rachunek rozliczeniowy. Na podjęcie decyzji w tej sprawie, urząd skarbowy ma 60 dni.

Zobacz także artykuły podobne:

Komornicza egzekucja długów - jak prowadzić windykację z komornikiem

Wezwanie do zapłaty, czyli na czym oprzeć żądanie spłaty należności

Obciążenie dłużnika kosztami windykacji

Uznanie długu jako element procesu skutecznej windykacji