Spółka osobowa a spółka kapitałowa
Zagadnienia dotyczące spółek osobowych i spółek kapitałowych uregulowane są w Kodeksie spółek handlowych dostępnym na stronie: Sejmu RP.
Czym jest spółka?
Spółka to określone w umowie zrzeszenie osób lub kapitałów, która utworzona jest w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Inaczej mówiąc spółka to jedna z rodzajów formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa. Prawo handlowe dzieli spółki na spółki osobowe i spółki kapitałowe.
Spółka osobowa
Spółka osobowa określana jest jako „ułomna osoba prawna”. Oznacza to, że nie mają one osobowości prawnej, ale dzięki przepisom mogą uczestniczyć w obrocie prawnym. Mogą więc nabywać we własnym imieniu własności nieruchomości, zaciągać zobowiązania oraz pozywać i być pozywana.
Do spółek osobowych należą:
- spółka jawna - utworzona w celu zastąpienia niedoskonałej spółki cywilnej. Jej konstrukcja jest zasadniczo taka sama jak spółka cywilna, z wyjątkiem tego, że do jej powstania potrzebny jest wpis do KRS. Wspólnicy spółki jawnej odpowiadają za zobowiązania spółki w pierwszej kolejności majątkiem spółki, a w drugiej majątkiem osobistym, co odróżnia ją od spółki cywilnej, w której wspólnicy od razu odpowiadają za zobowiązania całym swoim prywatnym majątkiem.
- spółka partnerska - jest to spółka przeznaczona dla osób wykonujących tzw. wolny zawód. Wspólnicy spółki to partnerzy, którzy odpowiadają wyłącznie za zobowiązania zaciągnięte przez siebie i przez osoby im podporządkowane. Nie odpowiada natomiast za zobowiązania zaciągnięte przez innych partnerów.
- spółka komandytowa - tak jak każda spółka osobowa, spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Spółka ta charakteryzuje się szczególną odpowiedzialnością wspólników za jej zobowiązania z uwagi na status wspólników, którymi są komplementariusz i komandytariusz. Komplementariusz za zobowiązania spółki odpowiada subsydiarnie, bez ograniczenia całym swoim majątkiem. Z kolei komandytariusz za zobowiązania spółki odpowiada do wysokości sumy komandytowej.
- spółka komandytowo-akcyjna - jest to spółka, w której co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz) odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia, a co najmniej jeden jest akcjonariuszem i za zobowiązania spółki nie odpowiada.
Spółka kapitałowa
Spółka kapitałowa należy do grupy osób prawnych. Dzięki temu może ona dokonywać ważnych czynności prawnych w obrocie gospodarczym. Najważniejszym elementem spółki kapitałowej jest kapitał, czyli majątek spółki, który powstaje w wyników wkładów wnoszonych przez wspólników.
Do spółek kapitałowych należy:
- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - ten rodzaj spółki charakteryzuje się tym, że jej wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania swoim majątkiem, a jedynie do wysokości wkładów wniesionych do majątku spółki. Co ważne, wspólnikiem spółki z o.o. może być osoba fizyczna albo osoba prawna, przy czym dopuszczalne jest założenie spółki jednoosobowej. Jako, że jest to spółka kapitałowa, na jej założenie wymagany jest kapitał, który w przypadku spółki z o.o. wynosi 5 000 zł. Spółkę reprezentują jej organy - zarząd i zgromadzenie wspólników.
- spółka akcyjna - wspólnikami spółki akcyjnej są akcjonariusze, którzy po podpisaniu statutu w formie aktu notarialnego wybierają zarząd spółki. Ma on za zadanie zarejestrować ją. Minimalny kapitał zakładowy spółki akcyjnej to 100 000 zł. Poza zarządem, w spółce akcyjnej funkcjonują dwa inne organy - walne zgromadzenie akcjonariuszy oraz rada nadzorcza.
Spółka osobowa a spółka kapitałowa - podobieństwa
Każda spółka ma jakiś cel, dla którego powstaje. Najczęściej jest to prowadzenie działalności gospodarczej w celu zarobkowym. Dlatego też w spółkach osobowych i kapitałowych można wyróżnić kilka cech wspólnych.
Przede wszystkim wspólną cechą wszystkich spółek jest zawarcie umowy spółki - jest konieczne w przypadku założenia każdej spółki. W umowie określa się cel spółki, zobowiązanie do współdziałania w jego osiągnięciu oraz wysokość wnoszonych wkładów.
Umowa spółki, w szczególności spółki osobowej może przewidywać wiele konstrukcji, którymi odznaczają się spółki kapitałowe, na przykład:
- zmiana postanowień umowy spółki bez zgody wszystkich wspólników;
- przeniesienie praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej na inną osobę - można taką sytuację określić jako sprzedaż udziałów;
- możliwość ustanowienia zarządu w spółce partnerskiej i organów w spółce komandytowo-akcyjnej;
- możliwość ograniczenia odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki - z wyłączeniem spółki jawnej.
Spółka osobowa a spółka kapitałowa - różnice
Spółki osobowe i spółki kapitałowe maję pewne podobieństwa, ale przede wszystkim się między sobą odróżniają. Poniżej przedstawiamy najważniejsze cechy spółek oraz ich porównanie w kontekście spółki osobowej i spółki kapitałowej.
Skład osobowy wspólników
W spółkach osobowych najważniejsi są wspólnicy. To oni tworzą spółkę i całą firmę, a ich współpraca opiera się na zaufaniu i osobistym zaangażowaniu w działalność w spółce. Oprócz tego skład wspólników nie może ulegać zmianom, co zapewnia jego trwałość. Najczęściej na skutek śmierci wspólnika, spółka kończy swoją działalność.
Z kolei w spółkach kapitałowych osoba wspólnika nie ma większego znaczenia. Nieważne więc, kto jest wspólnikiem takiej spółki, a ważne jest, czy osoba taka może zainwestować w kapitał spółki. Dlatego też zbywanie udziałów w spółce nie jest w żaden sposób ograniczone i zasadniczo wspólnik może z nich zrezygnować w każdej chwili. W przeciwieństwie do spółki osobowej, w spółce kapitałowej śmierć wspólnika nie powoduje likwidacji spółki - wówczas na jego miejsce wchodzą spadkodawcy, a spółka jako osoba prawna (oddzielny byt) funkcjonuje bez przerwy.
Spółka w organizacji
Spółki osobowe charakteryzują się tym, że formalnie rozpoczynają działalność dopiero w z chwilą rejestracji w KRS. Zatem przed rejestracją spółki nie może ona działać i podejmować czynności prawnych.
Inaczej jest natomiast w przypadku spółek kapitałowych. Już w momencie zawarcia umowy spółki powstaje tzw. spółka w organizacji, która jest ułomną osobą prawną - nie ma osobowości prawnej, ale może dokonywać czynności bo nabywa zdolność prawną. Już od tego momentu spółka kapitałowa może nabywać we własnym imieniu prawa, zaciągać zobowiązania oraz nabywa zdolność sądową. W chwili rejestracji spółki w KRS, spółka kapitałowa nabywa osobowość prawną.
Spółka jednoosobowa
Cechą spółek osobowych jest to, że może ją założyć co najmniej dwie osoby. Zasadniczo też spółka osobowa nie może funkcjonować, gdy pozostanie w niej tylko jeden wspólnik. Wyjątkiem w tym zakresie jest spółka partnerska, gdzie pozostał jeden partner albo gdy tylko jeden pozostał z prawem wykonywania wolnego zawodu - jednak w takim przypadku spółka może funkcjonować nie dłużej niż rok.
Co do spółek kapitałowych, Kodeks spółek handlowych przewiduje możliwość formy jednoosobowej. W takim przypadku jedyny wspólnik wykonuje wszystkie uprawnienia, które przysługują wspólnikom. Jednak na etapie spółki w organizacji jedyny wspólnik nie może dokonywać żadnych czynności - z wyjątkiem złożenia wniosku o rejestrację spółki w KRS.
Reprezentacja spółki i prowadzenie jej spraw
Reprezentacja i prowadzenie spraw spółki w spółkach osobowych przysługuje wspólnikom. Oznacza to, że to wspólnicy zajmują się bieżącą działalnością spółki oraz podejmują w jej imieniu niezbędnych czynności. Chociaż zasadą, jest że reprezentacja i prowadzenie spraw spółki należy do wspólników, to w spółce partnerskiej i spółce komandytowo-akcyjnej można powołać zarząd, który wyręczy wspólników w tych obowiązkach.
W spółkach kapitałowych wspólnicy zajmują bierną pozycję. Reprezentacją spółki i prowadzeniem jej spraw zajmują się powołane do tego organy spółki. Przede wszystkim funkcję tę spełnia zarząd, który zajmuje się bieżącą działalnością spółki oraz podejmuje podstawowe decyzje dotyczące spółki. Nie oznacza to, że wspólnicy nie mają kontroli nad sprawami spółki. To oni wybierają i odwołują członków zarządu. Dopuszczalne jest także, że wspólnicy mogą wchodzić w skład zarządu.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki
W spółkach osobowych odpowiedzialność za zobowiązania spółki ponoszą wspólnicy. Zasadniczo jest to odpowiedzialność, która rozciąga się na cały majątek osobisty wspólnika, ale dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
W spółkach kapitałowych, wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki. Za swoje zobowiązania odpowiedzialna jest spółka. Jednak, gdy egzekucja spółki okaże się bezskuteczna, odpowiedzialność ponoszą członkowie zarządu.
Opodatkowanie spółki
Wspólnicy spółek osobowych opodatkowani są podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Sama spółka nie płaci podatku dochodowego.
W przypadku spółek kapitałowych mamy do czynienia z tzw. podwójnym opodatkowaniem. Jako, że spółka kapitałowa jest osobą prawną, to jest ona oddzielnym bytem prawnym. W związku z tym zobowiązana jest ona do płacenia podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Ponadto musi prowadzić księgowość oraz składać zeznania podatkowe. Rozliczeniom z fiskusem podlegają także wspólnicy spółki - w momencie podziału zysku i wypłaty dywidendy. Wówczas muszą oni rozliczyć swój dochód i zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT).
Gotowe biznesplany
Planujesz założyć firmę?
Kup przykładowy biznesplan!
Cena już od: 29 zł
Zobacz listę biznesplanów ›lub
Zleć napisanie wniosku do Urzędu Pracy ›Oceń ten artykuł:
