Jak mądrze korzystać z kredytu dla firm, aby nie doprowadzić do utraty płynności finansowej przedsiębiorstwa?
Brać kredyty firmowe czy nie brać? Oto jest pytanie!
Warto przemyśleć następującą kwestie: Jeżeli nie potrafimy zarobić 5-10% w skali roku, angażując w nasz biznes zewnętrzne źródło finansowania powinniśmy zastanowić, się czy nasza działalność jest na tyle rentowna, że jest sens nadal ją prowadzić. Największe majątki powstały właśnie dzięki efektownemu wykorzystaniu kapitałów zewnętrznych. Popatrzmy dookoła. Wszystko zmienia się w szybkim tempie właśnie dzięki kreacji długu, bo kapitał jest niezbędny do rozwoju. Jeszcze nigdy w historii nie mieliśmy do czynienia z tak szybkim rozwojem. Rozwój intelektualny, który odbywa się na naszych oczach oraz postęp technologiczny istnieje dzięki kapitałowi powstającego w drodze kreacji długu. Nie jest to zjawisko dobre długofalowo, bo masowa konsumpcja wiąże się z zanieczyszczeniem środowiska, pogorszeniem się stanu zdrowia społeczeństwa i jest powodem wielu tragedii finansowych. Ale świata sami nie zmienimy. Mądre powiedzenie mówi: Przystosuj się lub giń. Takie są trendy w światowej gospodarce i aby być konkurencyjnym musimy sprzedawać na odroczony termin, inwestować w nowe technologie, kupować w dużych ilościach (na zapas), aby mieć dostęp do tańszych materiałów i towarów. Trzeba być bardzo dobrym menadżerem, aby dać rade rozwijać biznes bez kredytu. Z drugiej strony, jeżeli jest się dobrym menadżerem dlaczego jeszcze szybciej nie rozwijać swojego biznesu i wykorzystać w sposób przemyślany kapitał obcy? Rozwiązaniem jest korzystać mądrze z kredytów. Zgodnie ze strategią, w sposób przemyślany i zaplanowany.
Dobry i zły kredyt
Można wyróżnić dwa rodzaje długu: dobry i zły.
Dobry dług to taki, który w długim okresie czasu spowoduje wzrost wartości przedsiębiorstwa, jest źródłem dodatkowych zysku, powoduje, że staniemy się bardziej konkurencyjni i optymalizuje strukturę finansową firmy.
Zły dług to taki, który przedłuża agonię przedsiębiorstwa, jeśli nie ma perspektyw na poprawę sytuacji. Jest niedobrany do celu, na jaki został zaciągnięty, powoduje pogorszenie się sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa, prowadzi do przekredytowania firmy i utraty płynności finansowej.
Najlepszym rozwianiem jest kompromis pomiędzy wykorzystaniem kapitałów własnych a kapitałów obcych w postaci kredytu, pożyczki, faktoringu, leasingu czy też innego źródła finansowania działalności inwestycyjnej jak i operacyjnej.
Efekt dźwigni finansowej
Korzyści wynikające z użycia kapitału obcego przy prowadzeniu działalności zarobkowej nosi nazwę dźwigni finansowej. Stopa zyskowności własnych kapitałów wzrasta w miarę zwiększania się udziału kapitałów obcych w finansowaniu majątku, jeżeli stopa procentowa płaconych za użyczenie kapitału jest niższa od zyskowności majątku osiąganie przez przedsiębiorstwo. Należy jednak zauważyć, że nadmierny poziom zadłużenia uzależnia firmę od jej wierzycieli. Dlatego należy zachować poziom zadłużenia na poziomie rozsądnym jako kompromis, w drodze do maksymalizacji stopy zyskowności kapitałów własnych. Aby zachować poziom ryzyka finansowego na optymalnym poziomie.
Optymalna struktura finansowania biznesu
Z punktu widzenia stabilności finansowej firmy najlepiej prowadzić biznes w oparciu o własne środki. Ale czy jest to możliwe to w czasach kiedy kontrahenci oczekują długich terminów płatności a przedsiębiorstwa produkcyjne aby móc produkować taniej, więcej i szybciej muszą posiadać coraz to nowsze i kosztowne technologie? Tylko nieliczni prowadzący działalność na większą skale, mogą sobie pozwolić na bazowanie na własnym kapitale, lub Ci co prowadzą działalności gospodarcze w małym rozmiarze, są rzemieślnikami lub samozatrudnieni. Być może warto zastanowić się nad użyciem dźwigni finansowej i wykorzystać kapitał obcy aby rozwijać się szybciej i uzyskać wyższą rentowność z kapitału własnego? Najważniejszą kwestią która powinna zdecydować o tym czy użyć kapitału obcego jest koszt zewnętrznego źródła finansowania oraz perspektywy wzrostu dochodu, który będzie efektem zaangażowania chociażby kredytu bankowego. W uproszczeniu - jeżeli więcej skorzystamy na tym, że zaciągniemy zobowiązanie, niż koszt jaki ponosimy w związku z korzystaniem z kapitału obcego, to możemy rozważyć możliwość zadłużenia się. Każdy z nas ma inne oczekiwania co do potencjalnego dodatkowego zysków wynikającego z zadłużenia się. Bo wchodzą tu jeszcze inne czynniki, które wymagają od nas użycia zasobów i zaangażowania się czyli nasz czas jako właściciela firmy, zatrudnienie dodatkowych osób.
Termin zapadalności zobowiązania, czyli jego termin spłaty oraz rodzaj spłaty (spłata miesięczną, kwartalną, balonowa, czy same odsetki za okres miesięczny) jest sprawą kluczową jeżeli chodzi o płynność finansową przedsiębiorstwa. Przedsiębiorca w pierwszej kolejności powinien kierować się tym, jaki wpływ będzie miało skorzystanie z instrumentu kredytowego na płynność finansową przedsiębiorstwa. Drugim w kolejności kryterium powinna być cena obsługi zadłużenia. Często właściciel firmy w przypadku kredytów ratalnych prosi w banku o symulacje spłat i wybiera minimalny okres godząc się jednocześnie na spłatę wysokiej raty miesięcznej. Często nie bierze on pod uwagę tego, że w takim przypadku w sposób znaczący ogranicza on swoją przyszłą zdolność kredytową. W przypadku, gdy nastąpi nagła potrzeba skorzystania z kredytu bo trafi się jakaś okazja albo dojdzie do dekoniunktury i kredyt będzie trzeba po prostu wziąć. Warto zauważyć, że kredyt ratalny wzięty na dwa lata z pewnością będzie tańszy od kredytu na lat 10. Ale czy na pewno będziemy w stanie spłacać kredyt rozłożony na 2 lata i nie spowoduje to sytuacji w której będziemy opóźniać się z pensjami dla pracowników. Nie będziemy posiadać środków na budżet reklamowy? A nie daj Boże aby spóźnić się z płatnością kredytu, bo to mogłoby nas odciąć od kredytu bankowego na wiele lat. Bo każde opóźnienie zostaje odnotowane w bazie BIK. A tak zaczyna się spirala kredytowa i z każdym następnym kredytem jest coraz trudniej. Później zostają tylko drogie pożyczki pozabankowe lub lichwiarskie pożyczki na zabezpieczeniu hipotecznym.
Każdemu wyborowi formy finasowania powinien towarzyszyć kompromis pomiędzy:
- wysokością kosztów odsetkowych oraz pozaodsetkowych,
- skracanie okresu oznacza ograniczenie swojej zdolności kredytowej w przyszłości,
- maksymalnej raty jaką jest w stanie obsłużyć,
- wyboru produktu w którym płacimy tylko odsetki od zaangażowania.
Zajmując się tym biznesem kilkanaście lat spotkałem się z przedsiębiorcami którzy mówili że potrzebują kilkaset tysięcy złotych, ale ich nie stać na spłacanie rat kapitałowych tylko najlepiej jakby musieli spłacać same odsetki. I to było często powodem sporych problemów finansowych. Kredyt w rachunku bieżącym przyznawany jest na rok lub dwa. Jego zadaniem jest uzupełniać niedobory kapitału obrotowego w okresie wzmożonego zapotrzebowania na kapitał. Przykładem jest realizacja dużego zlecenia, po którym pieniądze powinny wrócić na swoje miejsce czyli wyzerować taki kredyt. To, że bank przyznał nam taki kredyt na rok nie oznacza, że po roku musi przedłużyć nam linie. A jakby bank z dnia na dzień wymagał będzie spłaty całości zadłużenia? Jeśli „rozdmuchaliśmy” znaczną kwotę? Oznaczałoby to dla firmy katastrofę finansową, poważne problemy lub upadłość podmiotu.
Jeżeli jako kryterium podziału przyjmiemy okres na jaki został rozterminowane płatności zapożyczonego kapitału zobowiązania dzielimy na:
- Długoterminowe w przypadku których okres spłaty wynosi powyżej 5 lat
- Krótkoterminowe w których okres zapadalności wynosi krócej niż rok
Zobowiązania krótkoterminowe (zobowiązania bieżące) obejmują wszelakie kredyty jak i zobowiązania z innych tytułów ulegające fluktuacji wielokrotnie w ciągu roku. Często utrzymanie bieżącej płynności jest uzależnione od ciągłego pozyskania nowych kredytów krótkoterminowych. A niepozyskanie nowego źródła finansowania może oznaczać utrat płynności finansowej.
Pomagając przedsiębiorcom przez blisko kilkanaście lat miałem już do czynienia przynajmniej dwukrotnie z ograniczaniem akcji kredytowej przez banki. Byłem także świadkiem sytuacji, w których przedsiębiorcy brali kredyty - bo dawali. Tak było za czasów prosperity a jak przyszły lata chude, mieli problem z odnowieniem kredytów odnawialnych w rachunku bieżącym. Dlatego warto być optymistą, ale być jednocześnie przygotowanym na wszystko. Nie wydawać bez sensu pieniędzy w firmie tylko dlatego że są. Nie angażować się inwestycje bez wyliczenia ryzyka takiej inwestycji. Trzeba zadać sobie pytania: Na jakie przeszkody mogę natrafić? Ile mogę stracić na tym biznesie? Ale rozważnie planować każdy krok. Powinniśmy rozwijać się uwzględniając cykl koniunkturalny: w okresie rozwoju akumulujemy kapitał przygotowując się na lata chude - w okresie chudych lat ograniczamy koszty stałe.
Dobranie optymalnej struktury kapitałów która umożliwi:
- uzyskanie możliwie najwyższej stopy zyskowności kapitałów własnych,
- reasonable risk - zapewnienie bieżącej i przyszłej płynności finansowej zapewniających normalne funkcjonowanie firmy,
Planując strukturę finansowania powinniśmy zwrócić także uwagę na przyszłą płynność finansową. A mianowicie musimy przewidzieć wzrost kosztów odsetkowych, musimy starać się przewidzieć cykl koniunkturalny, musimy uwzględnić wahania sezonowe poziomu sprzedaży.
Wykorzystanie kapitałów obcych daje szansę poprawienia wyników finansowych. Pod warunkiem, że zysk osiągnięty dzięki wykorzystaniu z kapitałów obcych jest większy od kosztu wynikających z jego obsługi (kosztu dodatkowe, prowizje). Warto także wspomnieć o zysku podatkowym korzystaniu z kredytu bankowego - odsetki na rzecz kredytodawcy obniżają podstawę opodatkowania. Jest to dodatkowa korzyść, przy czym musimy pamiętać, że kredyt musi być rzeczywiście przeznaczony na cele związane z działalnością gospodarczą. Mowa tutaj o biznesach typu jednoosobowa działalność gospodarcza. Przedsiębiorcy często środki uzyskane z kredytu firmowego przeznaczają na cele prywatne. Jeżeli chodzi o koszt własnego kapitału, nie uwzględnia się go w koszcie i nie ma w tym przypadku korzyści podatkowych.
Złota i srebrna reguła bilansowa - co to jest?
Złota reguła bilansowa mówi o tym, że aktywa trwałe powinny być finansowane kapitałem własnym. Złota reguła bilansowa jest zachowana, jeśli spełnione jest równanie:
Kapitał własny / Aktywa trwałe ≥ 1
Skąd taka reguła? Aktywa trwale to te, co do których zakładamy, że potrzeba przynajmniej 1 rok, aby je zamienić na gotówkę. Dlatego finansowane powinny być stabilnym kapitałem, który przedsiębiorstwo ma do dyspozycji przez długi okres.
Z kolei srebrna reguła jest mniej restrykcyjna, bo w tym przypadku aktywa trwałe, powinny być sfinansowane kapitałem własnym powiększonym o zobowiązania długoterminowe, czyli kapitałem stałym. Zatem reguła jest zachowana, gdy spełnione jest równanie:
Kapitał stały / Aktywa trwałe ≥ 1
W tym przypadku dopuszczalne jest więc finansowanie działalności kapitałem zewnętrzym, lecz powinien mieć on charakter długoterminowy.
Finansowanie majątku trwałego
Jeżeli zajrzymy do literatury przedmiotu Finanse przedsiębiorstw, to dowiemy się, że podstawą działalności firmy jest finansowanie działalności z kapitałów stałych. Kapitał stały określa poniższa formuła:
Kapitał stały firmy = kapitały własne + zobowiązania długoterminowe
W celu utrzymania równowagi finansowej przedsiębiorstwa niezbędne jest pełne pokrycie majątku trwałego stabilnymi źródłami finansowania, niewymagających szybkiego zwrotu tak więc kapitałami stałymi. Kapitały stałe to długoterminowe zobowiązania jak kredyty inwestycyjne czy też fundusze własne czy też zysk zatrzymany. Niestosowanie się do tej zasady grozi utratą płynności finansowej czy nawet bankructwem. Ciągle odnawianie zobowiązań krótkoterminowych może okazać się niemożliwa, przez chociażby aktualny kryzys zaufania na rynku obligacji, wahania koniunkturalne, ograniczanie akcji kredytowej banków, pogarszający się standing firmy, wysoki wskaźnik zadłużenia firmy i tp. A sprzedaż składników majątku może spowodować brak podstaw do zachowania zdolności produkcyjnych. W celu zmniejszenia ryzyka utraty płynności środki obrotowe powinny być także zaangażowane chociaż częściowo kapitału stałe. W strukturze kapitałów stałych powinny być zachowana optymalna proporcja między kapitałami obcymi i własnymi.
Okres finansowania zakupionych do firmy składników majątku powiem być zbliżony do okresu amortyzacji środka trwałego które finansujemy kapitałem obcym. Podejmując decyzję o sfinansowaniu zakupu składników majątku do przedsiębiorstwa powinniśmy brać pod uwagę fakt, że przedsięwzięcie inwestycyjne będzie w stanie wygenerować nadwyżki finansowe w wysokości która będzie niezbędna do samofinansowania się projektu inwestycyjnego.
Miałem do czynienia kilka lat temu z klientem który sfinansował zakup domu kredytem obrotowym dla firm. Kredyt ten nie został przedłużony przy kolejnym odnowieniu z powodu zmniejszenia obrotów firmy oraz pojawienia się zajęć US na koncie. Skutek całej operacji zakupu był opłakany. Klient musiał ratować się tym co mu dawali. I szukał gorączkowo rozwiązania. Sytuacja ta spowodowała dalsze problemy z funkcjonowaniem firmy i skutkowała docelowo sprzedażą częścią składników majątkowych firmy.
Zobowiązania długoterminowe mogą być wykorzystywane na finansowanie działalności bez konieczności cyklicznego odnawiania zobowiązania. W Polsce banki udzielają takich kredytów na 10, rzadziej na lat 5 lat. Są także banki, które udzielają takiego finansowania na 20 lat.
Finansowanie majątku obrotowego
Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy ma poziom zmienny od koniunktury i trendów. Dlatego, obrotowy dzielimy na; Stały - niezależny od poziomu koniunktury; Zmienny- polegający zmianom w czasie. Przeciętny cykl obrotu obejmuje średni okres od zakupu/rozpoczęcia wytwarzania składnika majątku a wpływami pieniężnym ze sprzedaży.
Maksymalizacja kapitałów stałych w finansowaniu środków obrotowych umacnia pozycję przedsiębiorstw, ale finansowanie długoterminowe łączy się zazwyczaj z wyższymi kosztami. Finansowanie działalności kapitałem obcym krótkoterminowy może być bardziej opłacalne dla firmy, ale niesie ze sobą większe prawdopodobieństwo utraty płynności finansowej.
Istnieją trzy podejścia do finansowania majątku obrotowego:
- Zachowawcza strategia finansowania- całość majątku obrotowego zostaje sfinansowana kapitałami stałymi
- Strategia umiarkowana - nawiązuje do podziału środków obrotowych na część zmienną i stałą. Stałe zapotrzebowanie na kapitał finansowane jest z kapitałów stałych a zmienne zapotrzebowanie finansowane jest z krótkoterminowy kapitałów obcych.
- Strategia dynamiczna - całość majątku obrotowego finansowania jest z krótkoterminowych kapitałów obcych.
Przyjęcie jednej z powyższych strategii zależy od możliwości finansowych przedsiębiorstwa, przyjętego ryzyka. Określenie górnych granic ryzyka finansowego powinno być uzależnione od określenia górnych poziomów wskaźników: płynności finansowej czy wskaźników stopy zadłużenia. Dywersyfikacja wierzycieli (kredytowego) zmniejsza ryzyko utraty płynności finansowej. Czym szerszy krąg potencjalnych dostawców kapitału, tym lepsze perspektywy na przyszłość.
Dobre rady na zakończenie
Jakich zasad się trzymać? Wystarczy dobrać odpowiednia strukturę finansowania biznesu. Moje dobre rady:
- nie zaciągaj więcej niż dwóch zobowiązań kredytowych, gdzie wymagane są przepływy na koncie,
- kredyt w rachunku bieżącym nie powinien wynosić więcej niż suma dwumiesięcznych przychodów,
- zwróć uwagę na to czy wywiązują się z deklaracji obrotów na rachunku,
- Pilnuj się! Zajecie na rachunku może oznaczać brak możliwości przedłużenia kredytu rachunku bieżącym na kolejny okres,
- jeżeli posiadasz kilka kredytów w rachunku bieżącym zamień na jeden,
- średnia/duża firma powinna mieć dwa rachunki i korzystać z produktów kredytowych dwóch banków, zmiana polityki jednego z nich nie jest źródłem poważnych problemów i gorączkowego poszukiwania pieniędzy,
- nie bój się dać zabezpieczenia jeżeli go posiadasz, dzięki zabezpieczaniu hipotecznemu znacznie obniżysz koszt zobowiązania oraz obniżysz płatność miesięczną, bo kredyty zabezpieczone mogą być rozłożone na dłużej,
- zakupując majątek do firmy okres finansowania powinien być zbliżony do okresu amortyzacji środka trwałego ewentualnie trochę dłuższy,
- zamiana kredytów krótkoterminowy w zobowiązania długoterminowe
Artykuł przygotowany razem ekspertem finansowym finatio.pl.
Zostaw swoje dane - bezpłatnie znajdziemy dla Ciebie najlepszą ofertę faktoringu:
Oceń ten artykuł:
