Umowa o pracę na czas określony, nieokreślony oraz okres próbny

Zatrudnienie na umowę o pracę

Zatrudnienie w ramach przepisów kodeksu pracy (czyli zatrudnienie na umowę o pracę) odbywa się przez nawiązanie stosunku pracy między dwoma stronami: pracodawcą i pracownikiem. Pracownik zobowiązuje się do świadczenia pracy pod kierownictwem pracodawcy w czasie i miejscu przez niego wyznaczonym, w zamian otrzymuje od pracodawcy wynagrodzenie.

Bardzo ważną zasadą jest, że umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do rodzaju umowy oraz jej warunków.

Tak jak już była mowa, kodeks pracy kompleksowo reguluje wszelkie prawa i obowiązki po stronie pracownika oraz pracodawcy. Zatrudniając na umowę o pracę musisz mieć tego świadomość.

Umowę o pracę można podzielić na trzy różne typy:

• Umowa na okres próbny
• Umowa na czas określony (w tym umowa na zastępstwo)
• Umowa na czas nieokreślony

Umowa na okres próbny

Okres próbny jak sama nazwa wskazuje to czas, w którym pracodawca ocenia poczynania pracownika. Jest to okres, w którym możesz sprawdzić, czy pracownik spełnia Twoje wymagania, czy faktycznie dysponuje takim kwalifikacjami i wiedzą, jakie wskazał w swoim CV i po prostu – czy dany pracownik Ci odpowiada. Plusem zatrudnienia na umowę o pracę na okres próbny jest to, że jeśli pracownik nie spełni wymagań, które przed nim postawiłeś to nie musisz rozwiązywać umowy, gdyż umowa taka zostaje rozwiązana po ustalonym czasie. Oznacza to, że możesz, ale nie musisz zatrudniać na stałe osoby pracującej na okres próbny.

Uwaga! Pilnuj terminów umów na czas określony! Jeśli pracownik dalej będzie przychodzić do pracy i wykonywać swoje obowiązki po przekroczeniu terminu umowy na okres próbny czy na czas określony, a pracodawca się temu nie sprzeciwi, to w razie sporu sąd rozstrzygnie, że w takim przypadku została zawarta między nimi umowa na czas nieokreślony przez dorozumianą zgodę pracodawcy.

Przykład:
Pan Ryszard był zatrudniony w firmie budowlanej Pana Michała na podstawie umowy na okres próbny, która wygasła z dniem 30 listopada. 1 grudnia po Pana Ryszarda przyjechał samochód służbowy i zabrał go do pracy na budowie, pomimo braku formalnego przedłużenia umowy o pracę na piśmie. Tak samo przez następny tydzień. 8 grudnia Pan Ryszard upadł na budowie i doznał urazu prawej nogi. Lekarz skierował go na tygodniowe zwolnienie lekarskie. Po tym czasie pan Ryszard poczuł się lepiej i wrócił do pracy na budowie. Pan Michał, czyli pracodawca uznał, że nie przedłużył umowy z Panem Ryszardem, więc nie ma obowiązku wypłacenia mu wynagrodzenia, ani nie był zobowiązany do odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne. Pan Ryszard skierował do sądu pracy pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy od 1 grudnia. W ocenie Sądu, po rozwiązaniu umowy na okres próbny, Pan Ryszard został dopuszczony do pracy przez Pana Michała i tym samym doszło między stronami w sposób dorozumiany do nawiązania umowy o pracę na czas nieokreślony. Za nawiązaniem takiej umowy przemawia zachowanie stron. Pan Ryszard po upływie terminu, na jaki była zawarta umowa na okres próbny został następnego dnia po tym terminie, dopuszczony do pracy, co najmniej za milczącą zgodą pracodawcy. Do pracy zabierał go bowiem, z miejsca jego zamieszkania, samochód służbowy należący do pracodawcy. Sąd uznał, że okoliczności sprawy przemawiają za ustaleniem, iż strony wyraziły zamiar kontynuowania stosunku pracy na podstawie umowy o pracę na dotychczasowych warunkach, bez potwierdzenia tej umowy na piśmie.

Zatrudnienie na umowę o pracę na okres próbny nie może przekraczać 3 miesięcy. Ponowne zawarcie z tą samą osobą umowy na okres próbny będzie możliwe tylko w dwóch przypadkach. Po pierwsze, gdy pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy. Drugi przypadek, kiedy będziesz mógł podpisać umowę na okres próbny z tą samą osobą jest ta, w której minęło 3 lata od dnia zakończenia poprzedniej umowy o pracę, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania tego samego rodzaju pracy. W tym przypadku dopuszczalne jest jednokrotne ponowne zawarcie umowy na okres próbny.

Przykład:
Zawarłeś umowę na okres próbny z panią Anią na stanowisko księgowej, ale widzisz że pani Ania średnio odnajduje się na tym stanowisku i uważasz, że lepiej poradziłaby sobie jako sekretarka. W takim przypadku będziesz mógł podpisać z panią Anią kolejną umowę na okres próbny, tym razem na inne stanowisko. Wyobraź sobie znowu panią Anię na stanowisku księgowej, w którym się nie odnajduje. Po upływie 3 miesięcy, po okresie próbnym, kończysz z nią współpracę. Po jakimś czasie pani Ania znowu zgłasza się na to samo stanowisko argumentując, że w ciągu tego czasu uczestniczyła w kursach księgowości i znacznie podwyższyła swoje kompetencje. Możesz wziąć ją na okres próbny na stanowisko księgowej tylko wtedy, jeżeli od czasu zakończenia poprzedniej umowy minęło 3 lata. Jeżeli upłynął krótszy okres możesz podpisać z nią jedynie umowę na czas określony lub umowę na czas nieokreślony.

Zalety i wady umowy na okres próbny

Uwaga! To co wiedziałeś do tej pory o zawarciu umowy na czas określony może okazać się całkowicie nieaktualne, ze względu na zmianę przepisów kodeksu pracy z lutego 2016 r. Dlatego z uwagą czytaj dalszą część poradnika.

Umowa na czas określony

Zatrudniając na umowę o pracę na czas określony pracodawca z góry określa czas jej trwania. Umowa ta, po upłynięciu określonego czasu rozwiązuje się automatycznie a przedsiębiorca nie ma obowiązku wypowiadania jej wcześniej.

Do tego rodzaju umów należy umowa o zastępstwo, np. w przypadku, gdy Twój pracownik będzie musiał skorzystać z długiego zwolnienia lekarskiego, możesz skorzystać z tej formy zatrudnienia i znaleźć na jego miejsce osobę, która będzie wykonywała jego obowiązki do czasu kiedy wyzdrowieje.

Zawarcie umowy na czas określony, co do zasady, może obejmować okres nieprzekraczający 33 miesiące. Dotyczy to zarówno jednej umowy o pracę na czas określony, jak i następujących kolejno po sobie. To najważniejsza zmiana przepisów, które obowiązywały do tej pory. Dawniej przepisy prawa nie określały maksymalnego okresu, na który mogła być zawarta taka umowa, co dawało dużą swobodę pracodawcy co do kształtowania terminu końcowego tej umowy. W praktyce można było spotkać się z umowami zawieranymi nawet na 5 lub 10 lat.

Uwaga! Łączna liczba umów o pracę na czas określony pomiędzy tymi samymi stronami nie może wynosić więcej niż trzy. Jeżeli strony zawarłyby umowę na czas określony na okres dłuższy niż 33 miesiące lub jeżeli liczba zawartych umów byłaby większa niż trzy, będzie to traktowane tak jakby pracownik, odpowiednio od dnia następującego po upływie 33 miesięcy lub od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony, byłby zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Od tej zasady są pewne wyjątki. Kodeks pracy wyłącza powyższe ograniczenia, jeżeli chodzi o zawarcie umowy na czas określony:

• w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy
• w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym
• w celu wykonywania pracy przez okres kadencji

Ponadto, przepisy kodeku pracy przewidują tzw. „umowy obiektywnie uzasadnione”, a więc takie w których pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie, dla których zawiera umowę na czas określony dłuższy niż 33 miesiące, bądź 4 umowę na czas określony z tym samym pracownikiem. W tym przypadku pracodawca ma obowiązek zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy, w formie pisemnej lub elektronicznej, o zawarciu takiej umowy wraz ze wskazaniem przyczyn jej zawarcia, w terminie 5 dni roboczych od dnia jej zawarcia. Niespełnienie obowiązku informacyjnego może skutkować nałożeniem kary grzywny.

Zalety i wady zatrudnienia pracownika na umowę o pracę na czas określony

Umowa na czas nieokreślony

Jest to najbezpieczniejsza umowa z punktu widzenia pracownika. Przy zatrudnieniu na czas nieokreślony nie ma daty wygaśnięcia umowy co oznacza, że pracownik będzie pracował zazwyczaj do czasu, kiedy dostanie lub złoży wypowiedzenie.

Ponadto, jeżeli pracodawca zechce zakończyć współpracę ze swoim pracownikiem, będzie musiał w wypowiedzeniu podać powód zakończenia tej współpracy. Pracodawcy nierzadko mają problem z prawidłowym, rzetelnym wskazaniem rzeczywistych podstaw do rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem, a brak wskazania podlegających weryfikacji podstaw praktycznie uniemożliwia rozstanie się z pracownikiem. Kolejnym powodem, który zniechęca pracodawców do zawierania tej formy umowy jest fakt, że w razie ewentualnego sporu sąd pracy może orzec przywrócenie pracownika do pracy na poprzednich warunkach.

Zachęcającym do zawarcia umowy na czas nieokreślony z Twoim pracownikiem będzie dla Ciebie na pewno większa lojalność pracownika wobec firmy. Decydując się na podpisanie takiej umowy pracownik zazwyczaj wiąże swoją dłuższą przyszłość z Twoją firmą i w naturalny sposób będzie zależało mu, aby Twoja firma prosperowała jak najlepiej, co powinno przełożyć się na jego zaangażowanie w wykonywanie powierzonych obowiązków. Ponadto, często zawarcie umowy na czas nieokreślony jest dla pracownika elementem niezbędnym, który umożliwia uzyskanie zdolności kredytowej na pożyczenie większych pieniędzy, np., na uzyskanie kredytu hipotecznego.

Z drugiej strony w dzisiejszych czasach, gdzie coraz bardziej zwiększa się mobilność pracowników i skraca się czas pracy w określonych firmach pracownikowi może nie zależeć na podpisaniu z pracodawcą umowy na czas nieokreślony.

Przykład:
Pan Paweł pracuje w restauracji na stanowisku kucharza na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony. W związku z tym, że nie mógł dogadać się z nowym menadżerem lokalu, złożył wypowiedzenie, a obowiązywał go 3 miesięczny okres wypowiedzenia. Menadżer nie zgodził się na skrócenie okresu wypowiedzenia, przynajmniej do czasu, aż restauracja znajdzie nowego kucharza na miejsce pana Pawła. W związku z tym pan Paweł będzie musiał przepracować jeszcze 3 miesiące, w miejscu, w którym nie chce już pracować. Taka sytuacja może mieć również miejsce, gdy pan Paweł okaże się świetnym kucharzem i inna restauracja zechce go zatrudnić na dużo lepszych warunkach. Czekanie 3 miesięcy na zakończenie umowy może być zbyt długim okresem dla nowego pracodawcy, przez co pan Paweł może stracić okazję na zmianę pracy na lepszą.

Zalety i wady zatrudnienia na umowę o pracę na czas nieokreślony

Gotowe biznesplany

Planujesz założyć firmę?
Kup przykładowy biznesplan!

Cena już od: 29 zł

Zobacz listę biznesplanów  ›

lub

Zleć napisanie wniosku do  Urzędu Pracy  ›

Zobacz także artykuły podobne:

Zakładasz własną firmę - wybierz kody PKD

Co oznacza brutto i netto

Jakie najczęstsze błędy popełniają młodzi przedsiębiorcy?

Założenie firmy przez osobę niepełnoletnią