Krok 1 z 6

Umowy cywilnoprawne, czyli umowa o dzieło i zlecenie

Ostatnia aktualizacja: 2017-01-28 | Średni czas czytania: 07:23

Bardzo popularną formą zatrudniania pracowników są umowy cywilnoprawne, czyli umowa zlecenia i umowa o dzieło. W tym kroku dowiesz się jak zatrudnić pracownika na umowę zlecenie i umowę o dzieło, którą z nich wybrać zależnie od Twoich potrzeb oraz jakie są wady i zalety każdej z nich. Dowiesz się również, czym różnią się te formy zatrudnienia od zatrudnienia pracownika na umowę o pracę.

W artykule znajdziesz:

Czym różni się zatrudnienie pracownika na umowę cywilnoprawną od zatrudnienia na umowę o pracę?
Czym są umowy cywilnoprawne?
Zatrudnienie pracownika na umowę zlecenie
Na czym polega zatrudnienie pracownika na umowę zlecenie?
Zatrudnienie pracownika na umowę zlecenie a zatrudnienie pracownika na umowę o pracę
Zatrudnienie pracownika na umowę zlecenie a ZUS
Zalety i wady zatrudnienia pracownika na umowę zlecenie
Zatrudnienie pracownika na umowę o dzieło
Na czym polega zatrudnienie pracownika na umowę o dzieło?
Zatrudnienie pracownika na umowę o dzieło a zatrudnienie pracownika na umowę zlecenie
Zatrudnienie pracownika na umowę o dzieło a zatrudnienie na umowę o pracę
Zatrudnienie pracownika na umowę o dzieło a ZUS
Uważaj na kontrole z ZUS!
Zalety i wady zatrudnienia pracownika na umowę o dzieło

Czym różni się zatrudnienie pracownika na umowę cywilnoprawną od zatrudnienia na umowę o pracę?

Pierwszą bardzo ważną kwestią, którą musisz rozstrzygnąć na początku jest forma prawna zatrudnienia osoby do wykonywania pracy. Najogólniej można podzielić je na umowy cywilnoprawne oraz zatrudnianie na podstawie przepisów kodeksu pracy. Czym różnią się te formy prawne zatrudnienia? Gdy zatrudnisz pracownika na podstawie umowy o pracę to będą obowiązywały Cię wszystkie przepisy kodeksu pracy, m.in. o minimalnym wynagrodzeniu, urlopach, czasie pracy, czasie wypowiedzenia umowy. Umowy cywilnoprawne są bardziej elastyczną formą prawną zatrudnienia, ponieważ wspomniane przepisy kodeksu pracy tutaj nie będą obowiązywały. Jednak nie zawsze będziesz mógł skorzystać z możliwości zatrudnienia osoby na podstawie umowy cywilnoprawnej. Wszystko tak naprawdę zależy od zakresu obowiązków, które zechcesz powierzyć pracownikowi oraz od okresu czasu, na który chciałbyś mu te obowiązki powierzyć.

Przykład:
Pan Jacek prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i chce zatrudnić kogoś w celu wykonania ulotek reklamujących jego firmę. Najlepszą formą zatrudnienia będzie więc umowa cywilnoprawna, ponieważ nie potrzebuje zatrudniać kogoś na stałe, tylko doraźnie. Ponadto pana Jacka nie interesuje gdzie i w jaki sposób dana osoba wykona te ulotki – po prostu chce je otrzymać w określonym terminie, w związku z tym najlepszą formą prawną zatrudnienia w tym przypadku będzie umowa o dzieło, o której przeczytasz dalej. Pani Monika natomiast prowadzi własne małe biuro rachunkowe i chciałaby zatrudnić u siebie księgowego, który pracowałby u niej na cały etat, od poniedziałku do piątku od 7:00 do 15:00. Dodatkowo pani Monice zależy na lojalności, dłuższym okresie współpracy i zachowaniu tajemnicy zawodowej przez swojego pracownika. Najlepszą formą prawną zatrudnienia w tym przypadku będzie umowa o pracę.

Uwaga!
Nie do każdej pracy możemy zastosować umowy cywilnoprawne. Jeśli taką umową uregulujemy coś, co jest stosunkiem pracy (a zatem zachodzą: podporządkowanie, określony czas, miejsce, zadania oraz wynagrodzenie) będzie ona traktowana jak umowa o pracę.

Czym są umowy cywilnoprawne?

Tak jak już była mowa, oprócz umów zawartych na podstawie stosunku pracy, o których dowiesz się więcej w następnym kroku, możesz skorzystać z innych form prawnych zatrudnienia, opartych na przepisach kodeksu cywilnego, dlatego właśnie umowy takie nazywa się cywilnoprawnymi. Do tych umów wykorzystywanych w celu wykonania określonej pracy należą umowa zlecenie i umowa o dzieło. Umowy cywilnoprawne najczęściej stosuje się w momencie, w którym dana firma nie planuje zatrudniać pracownika, a zależy jej na wykonaniu określonych czynności, zadań.

Czy wiesz, że...

Według GUS, na umowach cywilnoprawnych zatrudnionych jest 1,09 mln osób w Polsce, co stanowi 6,9 proc. zatrudnionych. Najchętniej wykorzystywaną przez pracodawców formą obejścia umów o pracę są umowy zlecenia – dotyczy to blisko 66 proc. przypadków zatrudnienia w oparciu o umowy cywilnoprawne.

Zatrudnienie pracownika na umowę zlecenie

Na czym polega zatrudnienie pracownika na umowę zlecenie?

Umowa zlecenie jest umową o wykonanie określonych czynności. Prawnie uregulowana jest w art. 734 – 751 kodeksu cywilnego. Pracodawca jest tutaj nazwany zleceniodawcą, a pracownik zleceniobiorcą. W ramach umowy zlecenia zleceniobiorca zobowiązuje się do dokonania określonych czynności (na rzecz zleceniodawcy). Strony umowy ustalają rodzaj czynności, ich zakres, ramy organizacyjne oraz wynagrodzenie. Co ważne, zleceniobiorca nie ponosi odpowiedzialności za bezpośredni efekt wykonanego zlecenia. Nie może również przekazać całości zlecenia innej osobie (chyba, że zostanie to określone w umowie pomiędzy stronami). Warto podkreślić, że w umowie o pracę w ogóle nie ma takiej możliwości. Od początku 2017 r. zaczęły obowiązywać nowe regulacje w zakresie minimalnej stawki godzinowej wynagrodzenia przy umowach zlecenia. Wiąże się to z comiesięcznym rozliczaniem, jak również ewidencjonowaniem czasu przepracowanego na zleceniu. Stawka minimalna przy umowach zlecenia od 1 stycznia 2018 r. wynosi 13,70 zł brutto.

Zatrudnienie pracownika na umowę zlecenie a zatrudnienie pracownika na umowę o pracę

Co odróżnia zatrudnienie pracownika na umowę zlecenie od umowy o pracę? Przy zleceniu to w gestii stron umowy pozostaje możliwość swobodnego ustalenia terminu i miejsca wykonania przedmiotu umowy w przeciwieństwie do umowy o pracę, gdzie miejsce i czas wykonania pracy ustalone jest przez pracodawcę oraz praca jest wykonywana pod jego kierunkiem.

Jeżeli chodzi o kwestię różnic pomiędzy umową zlecenia a umową o dzieło, zostały one omówione w dalszej części, przy zagadnieniach dotyczących umowy o dzieło.

Zatrudnienie pracownika na umowę zlecenie a ZUS

Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia. Przy rozstrzyganiu obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia nie liczy się okres, na jaki umowa ta została zawarta. Każda taka pojedyncza umowa będąca jedynym źródłem dochodu wywołuje obowiązek ubezpieczeń społecznych. Przy jego ustalaniu z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia zasadnicze znaczenie ma natomiast posiadanie przez zleceniobiorcę innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń oraz fakt zawarcia tej umowy z własnym pracodawcą bądź wykonywania jej na rzecz własnego pracodawcy. Istnieją jednak pewne wyjątki, które dotyczą zatrudnienia studenta w wieku do 26 lat, osoby która posiada własną firmę lub jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę. W takich przypadkach nie odprowadza się składek do ZUSu. Co ważne, umowa zlecenie nie uprawnia do świadczeń socjalnych ani urlopu.

Zapoznaj się również z artykułem: Składki ZUS a umowa zlecenie.

Zalety i wady zatrudnienia pracownika na umowę zlecenie

Zalety	Wady
Dla pracodawcy:
jest tańszym sposobem zatrudnienia niż umowa o pracę może wypowiedzieć umowę w każdym czasie (pod warunkiem, że w umowie nie określono okresu wypowiedzenia) gdy pracownik rozwiązuje umowę przed wykonaniem zlecenia określonego w umowie pracodawca może domagać się zwrotu wydatków, które poniósł w związku z realizacją umowy brak ciągłego nadzoru nad pracownikiem jeżeli w umowie określono okres wypowiedzenia to pracownik nie może wypowiedzieć umowy z dnia na dzień	jeżeli w umowie nie są zawarte okresy wypowiedzenia to pracownik może zrezygnować z wykonywania zlecenia z dnia na dzień
Dla pracownika:
możliwość samodzielnego wykonania pracy możliwość zastąpienia wykonywania pracy przez osobę trzecią brak ciągłego nadzoru pracodawcy co oznacza większą swobodę w zakresie wykonywania umowy możliwość wypowiedzenia umowy w każdym czasie (o ile zapisy umowy nie stanowią inaczej) brak obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe (zaleta dla osób ubezpieczonych np. z tytułu umowy o pracę, studentów do 26 roku życia), wówczas pracownik otrzymuje wyższe wynagrodzenie netto	umowa ta nie uprawnia do świadczeń socjalnych, płatnych urlopów, płatnych zwolnień zleceniodawca może wypowiedzieć umowę w każdym czasie (pod warunkiem, że w umowie nie określono okresu wypowiedzenia) z tytułu umowy zlecenia nie występuje obowiązek opłacania składki chorobowej (sytuacja szczególnie niekorzystna dla osób, które nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu z innych tytułów np. umowy o pracę jest to umowa cywilnoprawna, w związku z czym nie mają zastosowania przepisy kodeksu pracy np. o ochronie wynagrodzenia, prawa do urlopu czy dni wolnych brak odszkodowania za wypadek przy pracy (ubezpieczenie wypadkowe) w przypadku zaistnienia szkody odpowiada całym swoim majątkiem

Zatrudnienie pracownika na umowę o dzieło

Na czym polega zatrudnienie pracownika na umowę o dzieło?

Umowa o dzieło, jak sama nazwa wskazuje, jest umową o wykonanie „dzieła”. Jest uregulowana przepisami art. 627 – 646 kodeksu cywilnego.

Czym jest dzieło? Dzieło musi być wyraźnie określone w umowie i musi dawać konkretny, namacalny rezultat, zarówno materialny jak np. wykonanie stołu czy krzeseł, jak i niematerialny np. zaprojektowanie strony internetowej. Tak więc przedmiotem umowy o dzieło może być wytworzenie przedmiotów bądź ich przerobienie, a także naprawa przedmiotów już istniejących. Pracodawca zatrudniając pracownika na umowę o dzieło będzie zlecającym dzieło a pracownik – przyjmującym zlecenie. Przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, natomiast zlecający do zapłaty określonego w umowie wynagrodzenia.

Z punktu widzenia pracodawcy niewątpliwym plusem umowy o dzieło jest to, że nie obchodzi go w jaki sposób zleceniobiorca poradzi sobie z problemem wykonania danej czynności oraz, czym to zrobi. Ważny jest tylko efekt końcowy za który zleceniobiorca dostanie zapłatę. Ponadto, to właśnie pracownik będzie odpowiadał za wszelkie wady danego dzieła, zarówno te fizyczne, jak i prawne.

Wada dzieła może powstać już w momencie wykonywania dzieła. Gdyby dzieło było wykonywane w niewłaściwy sposób to możesz żądać od wykonawcy zmiany sposobu jego wykonywania, wyznaczając mu równocześnie odpowiedni termin na dokonanie tej zmiany. Jeśli wykonawca nie zmieni sposobu wykonania w zakreślonym terminie można polecić mu poprawienie i dalsze wykonanie tego dzieła innej osobie lub też odstąpić od umowy. Koszty ponosi niesolidny wykonawca. Gdyby wady pojawiły się już w gotowym dziele to zamawiającemu przysługują, w zależności od rodzaju wady, różne uprawnienia. Jeśli wady da się usunąć można żądać ich usunięcia w wyznaczonym przez terminie (jednak nie powinien on być dłuższy niż dwa tygodnie). W przypadku, gdy w żaden możliwy sposób nie można dokonać usunięcia wad lub, gdy wykonawca nie dokonał napraw w wyznaczonym terminie to można odstąpić od umowy lub zażądać obniżenia wynagrodzenia za to dzieło.

Zatrudnienie pracownika na umowę o dzieło a zatrudnienie pracownika na umowę zlecenie

Umowa o dzieło jest umową skutku w odróżnieniu od umowy zlecenia. W konkretnym przypadku o tym, czy mamy do czynienia z umową o dzieło czy umową zlecenia decyduje przedmiot umowy. Warunkiem zaistnienia umowy o dzieło jest określenie w umowie dzieła jakie ma wykonać przyjmujący zamówienie. Dziełem może być dowolna rzecz, utwór, program komputerowy. Poprzez zawarcie umowy o dzieło wykonawca zobowiązuje się do uzyskania pewnego wyniku swoich działań, a zamawiający do wypłaty wynagrodzenia określonego w umowie.

Umowa zlecenia jest natomiast tzw. umową starannego działania. Oznacza to, iż w umowie zlecenia ważna jest wykonywana praca (wykonywanie czynności) na rzecz zleceniodawcy, która nie musi finalnie prowadzić do uzyskania określonego rezultatu (co jest przedmiotem umowy o dzieło). Zatem wynagrodzenie za wykonanie umowy zlecenia przysługuje za samo "staranne działanie", nie za jego rezultat.

Zatrudnienie pracownika na umowę o dzieło a zatrudnienie na umowę o pracę

W przeciwieństwie do umowy o pracę umowa o dzieło jest umową rezultatu. Przy umowie o pracę chodzi o samo świadczenie pracy, natomiast przy umowie o dzieło wykonawca jest zobowiązany za wystąpienie rezultatu jego pracy.
W odróżnieniu od umowy o pracę, przy umowie o dzieło jest wykonywana bez kierownictwa pracodawcy. Nie musi być również wykonywana osobiście.

Zatrudnienie pracownika na umowę o dzieło a ZUS

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, umowa o dzieło nie stanowi odrębnego tytułu do odprowadzenia składek na ubezpieczenia. W związku z tym stanie się ona podstawą do odprowadzenia składek jedynie w sytuacji, gdy wykonywane dzieło będzie realizowane na rzecz pracodawcy w rozumieniu kodeksu pracy. To znaczy, że składki za umowę o dzieło będziesz odprowadzał jedynie, gdy zlecisz wykonanie dzieła swojemu pracownikowi, którego zatrudniasz już na umowę o pracę.

W związku z tym, że żadne składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne nie są od tej umowy odprowadzane, zatrudniony w oparciu o umowę o dzieło pozbawiony jest świadczeń socjalnych takich jak:

wypłat z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na wypadek niewypłacalności pracodawcy
ubezpieczenia chorobowego
zasiłku dla bezrobotnych
ubezpieczenia zdrowotnego
ubezpieczenia emerytalnego
ubezpieczenia rentowego
ubezpieczenia wypadkowego

Uważaj na kontrole z ZUS!

Czy wiesz, że... Co roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadza nawet 80 tysięcy kontroli u przedsiębiorców. W jakim celu? ZUS sprawdza, czy z pracodawca specjalnie nie zawiera ze swoimi pracownikami umowy o dzieło w celu uniknięcia odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne. Kontrola z ZUS bada, czy dany rodzaj pracy nie kwalifikuje się bardziej pod umowę o pracę lub umowę zlecenie. Gdy podpisana z pracownikiem umowa zostanie zakwestionowana przez inspektorów kontroli ZUS, konieczne będzie zapłacenie zaległych składek wraz z odsetkami, co okazuje się być bardzo dotkliwą karą dla przedsiębiorców.
Dlatego uważaj i dobierz formę zatrudnienia do specyfiki wykonywanych przez Twoich pracowników zadań.

Zalety i wady zatrudnienia pracownika na umowę o dzieło

Zalety	Wady
Dla pracodawcy:
nie nadzorujesz pracownika nie odpowiadasz za wady wykonanego przez pracownika dzieła brak obowiązku opłacania składek ZUS, zarówno na ubezpieczenia społeczne, jak i ubezpieczenie zdrowotne, (chyba, że umowa o dzieło jest zawarta z własnym pracownikiem lub jest wykonywana na rzecz pracodawcy wówczas składki opłaca się jak od pracownika) jest najtańszym i najmniej kłopotliwym sposobem zatrudnienia w razie wyrządzenia szkody pracodawcy czy osobie trzeciej, zatrudniony na podstawie umowy o dzieło odpowiada całym swoim majątkiem w pełnej wysokości, bez ograniczeń; dopóki dzieło nie zostało ukończone zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić (płacąc umówione wynagrodzenie odliczając to co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła)	ryzyko kontroli z ZUS, która zakwestionuje zasadność podpisania z pracownikiem umowy o dzieło
Dla pracownika:
swoboda co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania świadczenia zobowiązuje się jedynie do osiągnięcia rezultatu otrzymuje największą kwotę netto (w porównaniu z innymi formami zatrudnienia) nie musi wykonywać dzieła osobiście, chyba że zostanie to zastrzeżone w umowie praca wykonywana jest bez kierownictwa	brak stabilności zatrudnienia odpowiedzialność za wady wykonanego dzieła brak okresów wypowiedzenia brak odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne brak urlopu, płatnych zwolnień odpowiada całym swoim majątkiem w pełniej wysokości (bez ograniczeń) nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykonał prace dodatkowe przy wykonywaniu dzieła bez uzyskania zgody zamawiającego brak odszkodowania za wypadek przy pracy (ubezpieczenie wypadkowe) co do zasady nie można wypowiedzieć umowy o dzieło (od umowy można odstąpić ale tylko w przypadku gdy, do dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak pomimo wyznaczenia dodatkowego terminu)