Czy jest możliwe prowadzenie firmy bez jej rejestracji?
Prowadzenie działalności gospodarczej
Zazwyczaj sprzedaż towarów lub oferowanie usług wiąże się z koniecznością założenia działalności gospodarczej. Jednak nie zawsze jest to obowiązkiem, a własnym wyborem.
Czym jest działalność gospodarcza?
Trzeba zacząć od definicji działalności gospodarczej, którą podaje kilka ustaw. Podstawową określa ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.
Działalność gospodarcza jest to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Ustawy podatkowe definiują działalność gospodarczą w podobny sposób:
Ordynacja podatkowa:
Przez działalność gospodarczą rozumie się każdą działalność zarobkową w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każdą inną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność - do przedsiębiorców.
Ustawa o podatku od towarów i usług:
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Na pierwszy rzut oka widać, że poszczególne definicje mają wspólne elementy, które oznaczają:
- działalność zarobkowa - nie oznacza, że działalność musi przynosić zysk. Może okazać się ona nieopłacalna - ważne, że powstała z myślą o zarobkach
- działalność zorganizowana - działalność zorganizowana to takie zachowanie, które są wzajemnie ze sobą powiązane, następują po sobie oraz są podjęte w celu osiągnięcia zysku
- działalność ciągła - oznacza, że dana działalność nie ma charakteru przypadkowego i incydentalnego
Na przykład:
Pani Karolina okazjonalnie wykonuje makijaże dla swoich koleżanek i bierze za nie zapłatę. Jeżeli wykonuje to tylko od czasu do czasu, kiedy zdarzy się jakieś specjalne wydarzenie jak ślub lub inna uroczystość, to nie można powiedzieć, że pani Karolina wykonuje działalność gospodarczą. Jeśli jednak działalność jest zaplanowana i zorganizowana, np. pani Karolina ogłasza się w mediach społecznościowych umieszczając cennik i godziny pracy, może to być podstawą do uznania, że prowadzi działalność gospodarczą.
Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie przez fiskus i to on będzie rozstrzygał czy wykonywana drobna praca będzie kwalifikowała się jako działalność gospodarcza, czy też nie.
Konsekwencje prowadzenia firmy bez rejestracji działalności gospodarczej
Konsekwencje prowadzenia działalności gospodarczej bez jej rejestracji w sytuacji, gdy taka rejestracja jest obowiązkowa, są bardzo poważne. Ogólnie takie działanie jest wykroczeniem, za które grozi kara ograniczenia wolności lub kara grzywny.
Wysokość kar uzależniona jest od tego, czy opłacane były jakiekolwiek podatki, czy nie. Najbardziej dotkliwe sankcje dotyczą osób, które w ogóle nie odprowadzają podatku dochodowego. Ponadto, kary mogą być związane z nieopłacaniem VAT-u - wówczas należy zapłacić zaległy podatek, ale nie można go odliczyć. Wreszcie ZUS może zażądać zapłaty składek społecznych i zdrowotnych za okres, w którym firma była prowadzona bez rejestracji działalności gospodarczej.
Konsekwencją prowadzenia firmy bez rejestracji działalności gospodarczej będzie też kara w postaci zobowiązania podatkowego za niezainstalowanie kasy fiskalnej. Organ skarbowy nakłada karę, która wynosi 30% kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług, licząc od momentu rozpoczęcia ewidencji za pomocą kasy. Dodatkowo przedsiębiorca nie będzie miał prawa do skorzystania z ulgi na zakup kasy fiskalnej.
Oprócz typowych kar jakimi są ograniczenie wolności, grzywny i mandaty, stosowane są również sankcje takie jak:
- brak możliwości zaliczania zakupów do kosztów
- odmowa dofinansowania
- zakupy po wyższych cenach (brak możliwości odliczania VAT)
- brak możliwość współpracy z innymi firmami i poszerzania działalności
- rozliczanie podatków bez preferencji
Przeczytaj artykuł:
- Co grozi za zarabianie bez założenia firmy?
Działalność gospodarcza bez konieczności jej rejestracji
Niektóre czynności zarobkowe, takie jak sprzedanie od czasu do czasu pewnych przedmiotów na aukcjach internetowych, czy wykonywanie okazjonalnie usług dla osoby prywatnej można robić bez zakładania działalności gospodarczej. Również zakładania działalności gospodarczej nie wymaga wykonywanie działalności osobistej takiej jak:
- zarabianie z tytułu umów o dzieło lub zlecenie
- prowadzenie działalności twórczej (publicystycznej, oświatowej, naukowej, literackiej i trenerskiej)
- pełnienie funkcji biegłego lub inkasenta
- zarabianie z tytułu honorariów
- zarabianie z praw autorskich
Poza już wymienionymi rodzajami działalności gospodarczej nie wymagającymi rejestracji, istnieje jeszcze kilka wyjątków, które zostały opisane poniżej.
Od 30 kwietnia 2018 r. istnieje możliwość prowadzenia w pewnym zakresie działalności gospodarczej - bez jej rejestracji. Jest to tak zwana firma na próbę inaczej mówiąć działalność nierejestrowana. Polega ona na prowadzeniu działalności gospodarczej bez formalnej rejestracji firmy. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Działalność nierejestrowana, czyli firma na próbę.
Współpraca w prowadzeniu działalności gospodarczej
Często ma miejsce sytuacja, w której małżonek lub dzieci przedsiębiorcy pomagają mu w prowadzeniu działalności gospodarczej. Mimo, że robią to dla zysku i wykonują swoją pracę w sposób zorganizowany i ciągły, nie muszą w takim przypadku rejestrować osobnej działalności gospodarczej. Często małżonek w bardzo dużym stopniu angażuje się w prowadzenie wspólnej, rodzinnej działalności - można wtedy powiedzieć, że również jest przedsiębiorcą, mimo że taka osoba nie musi być zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców.
Do współpracy w prowadzeniu działalności gospodarczej dochodzi wtedy, gdy przedsiębiorcy pomaga jego najbliższa rodzina. Przepisy prawne wskazują, że za osobę współpracującą uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu działalności.
Współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej nie musi być koniecznie uregulowana w umowie. To od osoby, na którą zarejestrowania jest działalność gospodarcza zależy, czy współpracujące z nią osoby zostaną zatrudnione na podstawie umowy o pracę, nieodpłatnej umowy zlecenia, czy też bez żadnej umowy. Ważne jest jednak to, że właściciel firmy musi za osoby z nim współpracujące opłacać składki ZUS.
Agroturystyka prowadzona przez rolników
Przez agroturystykę przepisy prawa rozumieją działalność prowadzoną przez rolników, która polega na wynajmowaniu pokoi, sprzedaży domowych posiłków i świadczeniu innych usług związanych z pobytem turystów w gospodarstwie agroturystycznym.
Mimo, że agroturystyka nie podlega rejestracji jako działalność gospodarcza, to w rozumieniu ustaw podatkowych traktowana jest jako dodatkowe, pozarolnicze źródło dochodów rolnika i podlega opodatkowaniu zgodnie ze wszystkimi regułami przewidzianymi dla działalności gospodarczej.
Produkcja wina bez zakładania działalności gospodarczej
Jeżeli jesteś rolnikiem i produkujesz mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego, to również nie musisz rejestrować działalności gospodarczej. Przychody ze sprzedaży wyprodukowanego przez rolnika wina również nie podlegają podatkom z działalności gospodarczej, tylko są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych (o ile ich wyroby nie przekraczają 100 hektolitrów w danym roku oraz o ile wino zostało uzyskane z winogron pochodzących z własnych upraw).
Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości
W Akademickich Inkubatorach Przedsiębiorczości możesz założyć działalność „na próbę”. Daje Ci to możliwość legalnego wystawiania faktur bez rejestrowania działalności gospodarczej.
Jak to działa? Zasady są proste:
- AIP użycza Ci swoją osobowość prawną, w ramach której będziesz prowadził działalność i dzięki temu nie musisz rejestrować firmy
- działanie w AIP zwalnia Cię od obowiązkowych miesięcznych składek ZUS i od podatku dochodowego od osiągniętego dochodu w danym miesiącu
- firmę prowadzisz jak przedsiębiorca z własną działalnością gospodarczą, jedyna różnica to podpisywanie umów i wystawianie faktur nie ze swoimi danymi, a z danymi rejestrowymi (NIP, REGON, KRS) Akademickich Inkubatorów Przedsiębiorczości
- dodatkowo możesz korzystać z księgowości i pomocy prawnej AIP
- zarobione pieniądze wpływają na subkonto w ramach konta AIP i możesz dowolnie nimi dysponować, czy to dokonując zakupów na fakturę VAT, czy wypłacić je sobie lub zatrudnionym osobom na umowę zlecenie lub o dzieło
- kiedy już osiągniesz sukces, możesz opuścić program AIP i działać dalej z zarejestrowaną na siebie działalnością gospodarczą.
Prowadzenie działalności gospodarczej w ramach AIP pozwoli Ci sprawdzić, czy oferowane przez Ciebie towary lub usługi będą miały szanse utrzymać się na rynku. W tym czasie nie musisz zakładać własnej firmy i ponosić z tego tytułu dodatkowych kosztów.
Więcej o Akademickich Inkubatorach Przedsiębiorczości dowiesz się z artykułu:
AIP - Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości
Prowadzenie firmy w ramach fundacji
Ten sposób działa na podobnych zasadach jak Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości. Należy podpisać umowę z fundacją, po czym dostaje się dostęp do systemu pozwalającego wystawiać faktury jako fundacja.
Koszt takiego przedsięwzięcia to kwota do 300 zł miesięcznie. Praktycznie jest to suma czterokrotnie mniejsza od miesięcznego ZUSu i jest to dobre rozwiązanie dla osób, które nie wykonują swojej działalności regularnie. Na takim rozwiązaniu korzysta nie tylko osoba prowadząca biznes, ale też sama fundacja, ponieważ składki dają jej stały dochód.
Prowadzenie firmy w ramach Akademickich Inkubatorów Przedsiębiorczości lub w ramach fundacji daje możliwość wystawiania faktury. Jest to działanie jak najbardziej legalne.
Nie korzystając z takich możliwości, a prowadząc firmę bez rejestracji działalności nie masz możliwości wystawiania faktur ani osobiście, ani za pośrednictwem innych firm, ponieważ nierzetelne wystawianie lub posługiwanie się taką fakturą albo rachunkiem jest przestępstwem skarbowym.
Współpraca z wydawnictwem
Jeżeli Twoim sposobem na zarobienie jest pisanie książek, to aby nie narazić się na łamanie prawa - lepiej nie sprzedawać jej na własną rękę. Istnieje możliwość podjęcia współpracy z wydawcą książek i to niezależnie od tego, czy książka będzie tradycyjna, czy w wersji elektronicznej. Co prawda zyskami trzeba się podzielić z wydawnictwem, ale to chyba bardziej korzystne od płacenia ewentualnej dotkliwej kary za działalność bez rejestracji.
Zarabianie w internecie - czy da się bez rejestracji działalności gospodarczej?
Zarabianie w internecie jest bardzo kuszącą opcją uzyskiwania pieniędzy - można to zrobić małym kosztem, nie wychodząc z domu. Czy jednak można zarabiać w sieci bez zakładania działalności gospodarczej? Odpowiedź nie jest jednoznaczna: zależy, czym chcesz się zajmować i w jaki sposób. Musisz odwołać się do definicji działalności gospodarczej, czyli zastanowić się, czy prowadzisz działania w celach zarobkowych i w sposób zorganizowany i ciągły - jeśli tak, to powinieneś zarejestrować działalność gospodarczą.
Na przykład:
Jeżeli ktoś sprzedaje swój stary telefon komórkowy, to wprawdzie robi to w celu osiągnięcia zysku, ale jest to działalność jednorazowa, w związku z czym nie może być mowy o prowadzeniu działalności gospodarczej w tym zakresie.
Jeżeli sprzedawca internetowy prowadzi swoją działalność w sposób zorganizowany, czyli w celu osiągnięcia zysku kupuje towar, nawiązuje kontakty, tworzy stronę internetową, promuje ją, a następnie dokonuje sprzedaży towarów, będzie to działalność gospodarcza, którą musi zarejestrować. Działalność gospodarcza jest ciągła, jeżeli prowadzona jest ze względnie stałym zamiarem jej wykonywania. Taki charakter może mieć także działalność prowadzona sezonowo lub sporadycznie, ale musi być regularna.
Jaka działalność internetowa jest prowadzeniem działalności gospodarczej?
- prowadzenie sklepu internetowego
- prowadzenie serwisu internetowego z płatnym dostępem do treści lub usług
- sprzedaż na aukcjach internetowych (jeśli sprzedaż dotyczy różnych rzeczy i odbywa się regularnie, a wystawianiu przedmiotów na aukcjach towarzyszą też inne czynności np. zakup tych rzeczy w celu ich odsprzedaży)
- oferowanie powierzchni reklamowej (stałe umieszczanie reklam, banerów lub linków na własnej stronie internetowej lub blogu od różnych dostawców i na dużą skalę, wyłącznie w celu czerpania zysku)
Dużo wątpliwości może nasunąć sprzedaż rzeczy na popularnych serwisach Allegro i OLX. Taki handel jest najczęściej sprzedażą prywatną, która nie jest nastawiona na uzyskanie zysku. Sprzedaż prywatna nie musi być rozliczana, jeżeli rzecz sprzedana jest po upływie 6 miesięcy od dnia nabycia towaru. W przeciwnym razie musi zostać to wykazane w zeznaniu podatkowym, nawet jeżeli faktycznie nic nie zarobisz na transakcji.
Granica pomiędzy sprzedażą prywatną a działalnością gospodarczą
Sprzedaż na portalach aukcyjnych będzie działalnością gospodarczą wtedy, gdy ma charakter ciągły i zorganizowany. W wielu przypadkach jednak trudno jednoznacznie stwierdzić czy sprzedaż prywatna jest już działalnością gospodarczą i najwyższy czas założyć firmę. Decydująca w tej kwestii może okazać się chęć uzyskania zysku. Jeżeli chcesz mieć korzyści ze sprzedaży to nie powinieneś jej prowadzić bez zakładania działalności gospodarczej.
Oczywiście można zarabiać w Internecie bez zakładania działalności gospodarczej w przypadku, gdy pracuje się w oparciu o umowę zlecenie, czy umowy o dzieło.
Gotowe biznesplany
Planujesz założyć firmę?
Kup przykładowy biznesplan!
Cena już od: 29 zł
Zobacz listę biznesplanów ›lub
Zleć napisanie wniosku do Urzędu Pracy ›Oceń ten artykuł:
