Czym się różni osoba fizyczna od osoby prawnej?
Osoba fizyczna
Prawo cywilne nie definiuje pojęcia osoby fizycznej, a określa jedynie, że każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Wynika z tego, że osobą fizyczną jest każdy człowiek, niezależnie od wieku, płci, stanu zdrowia fizycznego i psychicznego.
Zdolność prawna
Zdolność prawna osoby fizycznej oznacza zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Oznacza to, że każdy człowiek od chwili urodzenia aż do śmierci jest uczestnikiem stosunków prawnych.
Zdolność do czynności prawnych
Zdolność do czynności prawnych oznacza, że osoba fizyczna może we własnym imieniu zaciągać zobowiązania i swobodnie dysponować swoimi prawami. Zdolność do czynności prawnych dzieli się na:
- Pełną zdolność do czynności prawnych, którą człowiek uzyskuje z dniem osiągnięcia pełnoletności. Pełna zdolność oznacza, że osoba fizyczna może samodzielnie we własnym imieniu dokonywać wszelkich czynności prawnych.
- Ograniczoną zdolność do czynności prawnych, którą mają osoby po ukończeniu 13-tego roku życia oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Osoby takie mogą dokonywać drobnych czynności bieżących życia codziennego. W pozostałym zakresie czynności za nich dokonuje ich przedstawiciel ustawowy (rodzic, opiekun prawny) lub kurator w przypadku osób ubezwłasnowolnionych częściowo.
- Osoby niemające zdolności do czynności prawnych (osoby poniżej 13-tego roku życia oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie) nie mogą dokonywać żadnych czynności prawnych bez opiekuna bądź przedstawiciela ustawowego.
Prowadzenie działalności przez osobę fizyczną
Osoba fizyczna może samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Prowadzenie działalności w tej formie jest najprostszą formą organizacyjną przedsiębiorstwa. Status przedsiębiorcy może uzyskać osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych i musi podjąć ona działalność gospodarczą we własnym imieniu. Oprócz tego warunku, działalność ta musi być prowadzona w sposób zorganizowany, ciągły i zarobkowy. Ostatnim warunkiem, jaki należy spełnić do prowadzenia działalności we własnym imieniu, jest uzyskanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej (CEIDG).
Firmą (nazwą) osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko, jednak dopuszczalne jest włączenie do niej pseudonimu bądź innych określeń dowolnie obranych wskazujących na charakter prowadzonej działalności.
Więcej na temat sposobów nazywania firm przeczytasz tutaj:
- Wybierz formę prawną działalności gospodarczej
- Zaplanuj jak chcesz by Twoja firma była postrzegana
Więcej na temat zakładania jednoosobowej działalności gosporarczej przeczytasz w poradnikach:
- Plusy i minusy, czyli z czym wiąże się rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej
- Planujesz założyć firmę - opracuj model biznesowy
- Jak założyć własną firmę - zakładanie działalności gospodarczej krok po kroku
oraz artykułach:
- Jednoosobowa działalność gospodarcza
- Kiedy warto, a kiedy nie warto założyć jednoosobową działalność gospodarczą?
- Własna firma czy etat (umowa o pracę) - co bardziej się opłaca?
- Zalety i wady różnych form działalności gospodarczej
- Kto, kiedy i gdzie może założyć firmę oraz ile kosztuje i trwa założenie firmy?
Osoba prawna
Pojęcie osoby prawnej definiuje Kodeks cywilny, który stanowi, że osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Na podstawie tej definicji można wskazać jednostki, które osobowość prawną mają:
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
- spółki akcyjne
- spółki europejskie
- banki
- spółdzielnie
- przedsiębiorstwa państwowe
- jednostki samorządu terytorialnego
- fundacje
- uczelnie wyższe
- kościoły
- stowarzyszenia
- związki zawodowe
- partie polityczne
Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Co to jest osobowość prawna?
Zdolność prawna
Zdolność prawna osób prawnych powstaje z chwilą powstania osoby prawnej. Podstawą powstania osoby prawnej, inaczej niż w przypadku osoby fizycznej, są:
- akty założycielskie
- statuty
- umowy założenia
Od momentu zawiązania osoby prawnej staje się ona podmiotem praw i obowiązków oraz może już być uczestnikiem obrotu prawnego. Nie może jednak jeszcze zaciągać we własnym imieniu zobowiązań, ani nabywać praw. Tak więc zdolność prawną będzie miała na przykład spółka akcyjna lub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, która występuje już w obrocie, ale nie może jeszcze występować we własnym imieniu.
Zdolność do czynności prawnych
Jak już wcześniej przeczytałeś, zdolność do czynności prawnych oznacza możliwość zaciągania zobowiązań i nabywania praw. Osoby fizyczne zdolność taką osiągają z chwilą osiągnięcia pełnoletności, osoby prawne natomiast osiągają ją z chwilą wpisu do właściwego rejestru (na przykład wpis do Krajowego Rejestru Sądowego). Dopiero od chwili wpisu jednostka jest osobą prawną. Do tego czasu pozostaje jednostką bez osobowości prawnej.
W przypadku osób prawnych nie ma rozgraniczenia w zdolności do czynności prawnych na pełną i ograniczoną. Osoba prawna, dopóki figuruje we właściwym rejestrze ma zawsze pełną zdolność do czynności prawnych.
Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej
Prawo cywilne wyróżnia jeszcze trzeci typ uczestników obrotu prawnego, którym są jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, tzw. „ułomne osoby prawne”, czyli takie jednostki, które nie są osobami prawnymi, ale została im przyznana zdolność prawna. Takimi jednostkami są między innymi:
- spółki osobowe (spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna)
- wspólnoty mieszkaniowe
- jednostki budżetowe
- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna w organizacji
Porównanie osoby fizycznej, osoby prawnej i jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej
| Osoba fizyczna | Osoba prawna | Jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej | |
|---|---|---|---|
| Kto to jest? | Każdy człowiek od urodzenia do śmierci | Np. spółki kapitałowe, spółdzielnie, banki, partie polityczne, fundacje | Np. spółki osobowe, wspólnota mieszkaniowa |
| Zdolność prawna | Ma od chwili urodzenia do śmierci | Mają od chwili zawiązania | Ma zdolność prawną od chwili zawiązania |
| Zdolność do czynności prawnych/ osobowość prawna | Mają zdolność do czynności prawnych: - pełna - od osiągnięcia pełnoletności - ograniczona - osoby od 13 do 18 roku życia, osoby ubezwłasnowolnione |
Są osobami prawnymi i mają zdolność do czynności prawnych od momentu wpisu do rejestru (najczęściej KRS) | Nie ma osobowości prawnej, a więc też zdolności do czynności prawnych |
| Reprezentacja | W przypadku braku lub ograniczonej zdolności do czynności prawnych - reprezentuje rodzic, opiekun, kurator | Są reprezentowane przez organy | Nie mają organów; reprezentują ją osoby, które tworzą jednostkę |
Oceń ten artykuł:
