PIT - podatek dochodowy od osób fizycznych dla osób prowadzących działalność gospodarczą

Co to jest podatek PIT?

Podatek PIT (ang. PIT - Personal Income Tax - podatek od dochodów osobistych) jest podatkiem dochodowym od osób fizycznych, który płacony jest przez nich od uzyskanych dochodów, a w niektórych przypadkach od uzyskanych przychodów. Podatnikiem podatku PIT jest praktycznie każda osoba uzyskująca jakiś dochód w roku podatkowym.

Podstawowa regulacja podatku PIT znajduje się w ustawie z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ze względu na to, że niektórzy przedsiębiorcy mogą wybrać uproszczoną (zryczałtowaną) formę opodatkowania podatkiem dochodowym, kwestię podatku PIT określa również ustawa z dnia 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Kogo dotyczy opodatkowanie PIT-em?

Jak już powyżej przeczytałeś, podatek dochodowy od osób fizycznych płacą - osoby fizyczne. Nie ma ustawowej definicji osoby fizycznej, jednak można określić, że jest nią każda osoba od chwili narodzin aż do chwili śmierci. Prowadzenie działalności gospodarczej również wiąże się z opodatkowaniem swoich przychodów podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

O różnicy pomiędzy osobą fizyczną a osobą prawną dowiesz się z artykułu:
- Czym się różni osoba fizyczna od osoby prawnej?

Prawo podatkowe określa działalność gospodarczą jako działalność zarobkową, która może być prowadzona jednoosobowo lub w formie spółki, przy czym może to być działalność:

• wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa
• polegająca na wykorzystaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
• polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż

Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustaw podatkowych będzie jednak dopiero taka działalność, w której odpowiedzialność wobec osób trzecich ponosić będzie osoba prowadząca przedsiębiorstwo i ponosząca ryzyko związane z prowadzoną działalnością.

Opodatkowanie podatkiem PIT obejmuje wszystkie osoby osiągające dochód. Jest to tzw. obowiązek podatkowy, który może być:

• nieograniczony - polega na opodatkowaniu całości osiągniętych dochodów każdej osoby zamieszkującej na terytorium Polski. Ustawy podatkowe za miejsce zamieszkania uznają miejsce, gdzie dana osoba posiada centrum interesów osobistych lub gospodarczych albo przebywa w kraju dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
• ograniczony - polega na opodatkowaniu dochodów osiągniętych na terytorium Polski. Dotyczy on osób, które nie zamieszkują na terytorium Polski, ale osiągnęły na tym terytorium dochód. Oznacza to, że muszą one odprowadzić podatek dochodowy wyłącznie od dochodów osiągniętych w Polsce.

Podatkowi PIT podlegają wszystkie osoby fizyczne również te, które prowadzą działalność gospodarczą w formie:

• jednoosobowej działalności gospodarczej
• spółki cywilnej
• spółki jawnej
• spółki partnerskiej
• spółki komandytowej

Inne typy spółek takie jak np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółka akcyjna podlegają podatkowi CIT.

Co podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT?

Opodatkowaniu podatkiem PIT podlegają wszystkie dochody. Dochód to nic innego jak przychód pomniejszony o koszty uzyskania tego dochodu.
Dostrzeganie różnicy między dochodem a przychodem, w praktyce sprawia wiele kłopotów podatnikom, a do prawidłowego rozliczenia dochodów, należy określić czym są przychody. Przychody są to otrzymane i pozostawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Oznacza to, że przychodami są wszelkie zarobki i uzyskane pieniądze.

Natomiast w działalności gospodarczej, za przychód uważane są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane po wyłączeniu wartości towarów, udzielonych bonifikat zwróconych i skont. W zależności od tego, czy w danym roku podatkowym koszty uzyskania przewyższą sam przychód, czy nie, będziemy mieli do czynienia z:

• dochodem - z dochodem będziemy mieli do czynienia wtedy, gdy po odjęciu od przychodu kosztów jego uzyskania zyskamy nadwyżkę
• stratą - starta pojawi się wtedy, gdy koszty uzyskania przychodu przewyższą sam przychód

DOCHÓD: Przychód > koszty uzyskania przychodu
STRATA: Przychód < koszty uzyskania przychodu

Więcej na temat przychodu i dochodu przeczytasz w artykule:
Czym różni się przychód, obrót i dochód?

Formy opodatkowania dla podatku dochodowego od osób fizycznych

Podatek dochodowy przybiera różne formy opodatkowania.
Wśród podatku dochodowego od osób fizycznych, które dotyczą prowadzonej działalności gospodarczej, można wyróżnić:

1. podatek PIT na zasadach ogólnych objętych stawką podatkową 17% (stan na 2020 r.) lub 32% (stan na 2020 r.) - jest to podstawowa forma opodatkowania dochodów podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że jeżeli w odpowiednim terminie nie zgłosisz wniosku o zastosowanie innej formy rozliczenia, będziesz zobowiązany do rozliczenia właśnie według tych dwóch stawek.
2. podatek liniowy PIT - charakteryzuje się stałością stawki, która zawsze wynosi 19% (stan na 2020 r.) niezależnie od uzyskanych dochodów
3. ryczałt ewidencjonowany - uproszczona forma rozliczania podatku, której stawki zależą od rodzaju wykonywanej działalności.
4. karta podatkowa - najprostszych form opodatkowania działalności gospodarczej, kwota podatku nie jest zależna od dochodu, a wysokość miesięcznego podatku jest ustalana przez naczelnika urzędu skarbowego.

Wybór formy opodatkowania zależy od Ciebie, dlatego warto jest go dokładnie przemyśleć ze względu na to, że nie można jej zmienić w trakcie roku podatkowego. Szczególnie ważne przy wyborze jest wzięcie pod uwagę rodzaj prowadzonej działalności i jej rozmiar, ponieważ każda forma wiąże się z innymi preferencjami i stawką podatkową.

Więcej o formach opodatkowania przeczytasz w artykule:
Wybierz formę opodatkowania firmy

Rozliczanie i stawki podatku dochodowego od osób fizycznych

Rozliczanie i stawki podatku dochodowego od osób fizycznych różnią się między sobą w zależności od danej formy podatku PIT.

PIT na zasadach ogólnych

Skala podatkowa na zasadach ogólnych wygląda następująco:

* Stan na 2020 rok.

Do rozliczenia w tej formie przeznaczony jest formularz PIT-36. W tym przypadku można rozliczyć się wspólnie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Prowadzenie rozliczeń w tej formie zezwala również na odliczenie wszelkich przysługujących nam ulg.

Podatek płacony jest od dochodu, co oznacza, że od przychodu należy odjąć koszty uzyskania przychodów. Zobowiązuje to do prowadzenia księgi przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowej.

Jeżeli rozpoczynasz działalność gospodarczą, nie musisz zgłaszać do Urzędu Skarbowego, że chcesz być rozliczany na zasadach ogólnych, ponieważ jest to standardowa (domyślna) forma rozliczania podatku dochodowego. Sytuacja jest inna, jeżeli już prowadzisz działalność gospodarczą i Twoją formą opodatkowania jest np. karta podatkowa, a chciałbyś przejść na zasady ogólne - wtedy o zmianie formy musisz powiadomić Urząd Skarbowy do 20 stycznia.

Zapoznaj się również z informacjami tutaj:
Wybierz formę opodatkowania firmy - PIT na zasadach ogólnych.

Podatek liniowy

Aby zastosować podatek liniowy jako formę rozliczenia podatku dochodowego należy zawiadomić pisemnie właściwy urząd skarbowy o wyborze tej formy opodatkowania. Jeśli prowadzisz już działalność gospodarczą lub rozpoczynasz ją z początkiem roku to masz czas na zgłoszenie do 20 stycznia, natomiast jeśli rozpoczynasz działalności w trakcie roku, to musisz powiadomić o tym urząd skarbowy nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Kontynuowanie tej formy rozliczenia podatku nie wymaga składania deklaracji w kolejnych latach - będzie ona dla ciebie domyślną formą rozliczania podatku.

Rozliczając się z fiskusem w formie podatku liniowego, jesteś zobowiązany do prowadzenia księgi przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowej. Dla osób opodatkowanych tą formą podatku dochodowego do rozliczenia się przeznaczony jest formularz PIT-36L.

Podatek liniowy wyklucza rozliczenie się z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Jedyne ulgi, jakie można tutaj odliczyć to wpłaty na IKZE oraz z tytułu osiąganych dochodów za granicą.

Podatek PIT w formie liniowej niesie ze sobą pewne ograniczenia - mianowicie nie każdy może pozwolić sobie na taką formę opodatkowania. Ograniczenie to dotyczy osób, które w ramach wykonywanej działalności gospodarczej świadczą usługi na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy, które odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy. Taka sytuacja zobowiązuje do rozliczania się z podatku PIT na zasadach ogólnych.

Przykład:
Bartek pracował na podstawie umowy jako kierowca. Następnie rozpoczął działalność gospodarczą w postaci firmy transportowej, z której usług korzysta obecnie były pracodawca Bartka. Oznacza to, że Bartek nie może opodatkować swojej działalności podatkiem liniowym, ponieważ jego czynności odpowiadają czynnościom wykonywanym w swojej byłej pracy.

Ograniczenie to nie dotyczy przedsiębiorców, którzy świadczą swoje usługi na rzecz swojego obecnego lub byłego pracodawcy, które nie pokrywają się z zakresem usług wykonywanych na podstawie umowy o pracę - w takim wypadku można rozliczać się w formie liniowej podatku PIT.

Przykład:
Analogiczna sytuacja do przykładu poprzedniego, z tym że Bartek pracował na podstawie umowy o pracę jako księgowy, po czym świadczył usługi transportowe na rzecz swojego byłego pracodawcy. W takiej sytuacji Bartek może opodatkować swoją działalność podatkiem liniowym.

O podatku liniowym przeczytasz również tutaj:
Wybierz formę opodatkowania firmy - podatek liniowy.

Ryczałt ewidencjonowany

Podatek dochodowy od osób fizycznych w formie ryczałtu ewidencjonowanego odróżnia się tym, że podatek jest płacony od całego przychodu, którego nie pomniejsza się o koszty jego uzyskania.

Tak, jak w poprzednich formach opodatkowania podatkiem PIT, zawiadomienie urzędu skarbowego o wyborze ryczałtu należy złożyć do 20 stycznia, a jeżeli rozpoczynasz działalność w trakcie roku - do dnia uzyskania pierwszego przychodu. Zmiana formy opodatkowania, a także rezygnacja z dotychczasowej również powinna być zgłoszona do 20 stycznia (zmiana w trakcie roku podatkowego nie jest możliwa, dlatego należy pamiętać o tym terminie).

Jeżeli chcesz rozliczać się w formie ryczałtu, to przychody z Twojej działalności nie mogą przekroczyć w bieżącym roku podatkowym równowartości 150 000 euro.

Rozliczenie odbywa się na podstawie formularza PIT-28. Wybierając tę formę podatku dochodowego od osób fizycznych należy liczyć się z tym, że wykluczona zostaje możliwość rozliczenia się z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Można odliczyć pozostałe ulgi (z wyjątkiem ulgi na dzieci).

Zryczałtowana forma podatku nie jest jednak dla wszystkich. Nie mogą z niej skorzystać osoby, które w ramach wykonywanej działalności gospodarczej świadczą usługi w danym roku na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy. Chodzi tu o takie stosunki, które wskazano powyżej przy podatku PIT w formie liniowej. Ograniczenie tej formy dotyczy również osób, które prowadzą spółkę wspólnie z małżonkiem albo ten sam rodzaj działalności co małżonek.

Oprócz wyżej wskazanych wyłączenia dotyczą też niektórych rodzajów działalności. Ryczałtu nie można zastosować do takich działalności jak:

• prowadzenie apteki, kantoru i lombardu
• produkowanie wyrobów podlegających podatkowi akcyzowemu, z wyjątkiem energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii
• wykonywanie wolnych zawodów, z wyjątkiem lekarza, pielęgniarki, dentysty, położnej, tłumacza
• handlu częściami do pojazdów mechanicznych
• udzielania pożyczek pod zastaw
• inne rodzaje działalności wymienione w załączniku nr 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne

Stawki podatku dochodowego w formie ryczałtu:

• 20% - od przychodów z działalności w zakresie wolnych zawodów
• 17% - od przychodów ze świadczenia niektórych usług, np. wynajmu samochodów, wynajmu hoteli
• 8,5% - od przychodów głównie z działalności usługowej, np. działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%
• 5,5% - od przychodów m. in. z działalności budowlanej i wytwórczej
• 3% - od przychodów, m. in. z działalności usługowej w zakresie handlu oraz działalności gastronomicznej

Nieco więcej informacji na temat tej formy rozliczania podatku znajdziesz w artykułach:
- Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
- Wybierz formę opodatkowania firmy - ryczałt ewidencjonowany.

Karta podatkowa

Karta podatkowa jest szczególną formą opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ jest przeznaczona dla konkretnych rodzajów działalności o określonej wielkości i warunkach do jej prowadzenia.

Szczegółowa regulacja tej formy znajduje się w załączniku nr 3 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, w którym określone zostały konkretne stawki podatku dla danej działalności gospodarczej. Stawka podatku zależy bowiem od rodzaju prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników oraz od liczby mieszkańców miejscowości, w której działalność jest prowadzona - stawka podatku nie zależy od wysokości dochodów.

Żeby móc rozliczać się w formie karty podatkowej należy spełniać następujące warunki:

• w trakcie prowadzenia działalności nie można korzystać z usług innych firm, chyba że są to usługi specjalistyczne
• nie można zatrudniać osób do wykonywania prac związanych z prowadzoną działalnością na umowę zlecenie lub o dzieło
• nie można zatrudnić więcej osób, niż wykazane jest w karcie podatkowej
• można prowadzić działalność razem z małżonkiem, ale nie może on prowadzić swojej działalności w tym samym zakresie

Wybór opodatkowania podatkiem PIT w formie karty podatkowej zobowiązuje do złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego wniosku o opodatkowanie w tej formie na druku PIT-16 do 20 stycznia (rozpoczynając działalność od początku roku) bądź przed rozpoczęciem działalności (gdy rozpoczynasz działalność w trakcie roku). Taki wniosek możesz również dołączyć do wniosku o wpis do CEIDG. Złożenie wniosku jest obowiązkiem, ze względu na to, to naczelnik urzędu skarbowego określa wysokość podatku, jaki będziesz musiał płacić w przypadku uwzględnienia wniosku. Gdy zostanie jednak stwierdzone, że nie ma podstaw do opodatkowania w tej formie, zostanie wydana decyzja odmowna.

Opodatkowanie kartą podatkową w następnych latach powoduje jej automatyczne przedłużenie i wtedy na początku każdego roku naczelnik urzędu skarbowego wydaje nową decyzję ustalającą podatek.

Do rozliczenia działalności gospodarczej w tej formie będziesz potrzebowały formularza PIT-16a, który należy złożyć do 31 stycznia. Składki jakie możesz odliczyć to ubezpieczenie zdrowotne. Nie można natomiast rozliczać się wspólnie z małżonkiem, ani jako osoba samotnie wychowująca dziecko, a także nie można odliczać wszelkich ulg.

Przeczytaj również o karcie podatkowej tutaj:
- Wybierz formę opodatkowania firmy - karta podatkowa - Cały artykuł i karcie podatkowej

Odprowadzanie zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych

Odprowadzanie zaliczek na podatek dochodowy jest jednym z obowiązków, jakim podlegają płatnicy podatku PIT. W zależności od wybranej formy opodatkowania przedsiębiorstwa, osoba prowadząca działalność będzie miała wyznaczone inne warunki i terminy do wywiązania się z tego obowiązku.

Zaliczki na podatek PIT na zasadach ogólnych

Pierwszą zaliczkę wpłaca się dopiero wtedy, gdy dochód przekroczył kwotę wolną od podatku. Zaliczki będziesz musiał obliczać samodzielnie i wpłacać:

• miesięcznie - wpłaca się za poprzedni miesiąc do 20 dnia każdego miesiąca. Nie trzeba wpłacać zaliczki za grudzień, jeżeli przed 20 stycznia złożysz roczne zeznanie PIT-36 i wpłacisz obliczony tam podatek.
• kwartalnie - wpłacanie zaliczek kwartalnych jest pewną preferencją dla tzw. małych podatników (osoby, które rozpoczynają działalność lub których przychód w poprzednim roku podatkowym nie przekroczył równowartości 1 200 000 euro). W tym przypadku zaliczki wpłaca się do 20 dnia miesiąca następującego po zakończeniu kwartału. Podobnie jak przy zaliczkach miesięcznych na podatek, zaliczki za ostatni kwartał nie trzeba płacić, jeżeli złożysz deklarację PIT-36 przed 20 stycznia i wpłacisz obliczony tam podatek. Osoby, które mogą i chcą wpłacać kwartalne zaliczki, powinny o tym poinformować właściwego naczelnika urzędu skarbowego do 20 lutego (gdy rozpoczynają działalność z początkiem roku) lub nie później niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia działalności. O rezygnacji z tej metody również należy poinformować urząd skarbowy.

Zaliczki na podatek PIT liniowy

Podobnie, jak przy opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych, tak i przy wyborze formy podatku liniowego, płacenie zaliczek jest możliwe na dwa sposoby - miesięcznie i kwartalnie. Terminy, w jakich należy to robić pozostają takie same, jak na zasadach ogólnych, czyli do 20 dnia każdego miesiąca bądź miesiąca po zakończeniu kwartału.

Zaliczki na podatek PIT ryczałt ewidencjonowany

Pobierane i wpłacane zaliczki można odprowadzać na dwa sposoby:

• zaliczki miesięczne - do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, natomiast za miesiąc grudzień należy wpłacić do 31 stycznia.
• zaliczki kwartalne - do 20 dnia każdego miesiąca następującego po zakończeniu kwartału, a za czwarty kwartał do 31 stycznia. Z tej opcji mogą jednak skorzystać tylko osoby, których przychód w poprzednim roku nie przekroczył równowartości 25 000 euro. O chęci wpłacania zaliczek kwartalnych należy poinformować właściwego naczelnika urzędu skarbowego do 20 stycznia.

Zaliczki na podatek PIT karta podatkowa

Jak powyżej przedstawiono, opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych w formie karty podatkowej przyznawane jest przez naczelnika urzędu skarbowego, który ustala wysokość podatku. Konkretnie ustalona wysokość podatku oznacza, że nie musisz odprowadzać zaliczek na podatek, a jesteś zobowiązany do płacenia jego zawsze w ustalonej wysokości. Taki podatek należy wpłacić do urzędu skarbowego do 7 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, z wyjątkiem grudnia - za ten miesiąc podatek należy zapłacić do 28 dnia tego miesiąca.

Zaliczki uproszczone

Zaliczki uproszczone stanowią uproszczoną formę wpłacania zaliczek przez osoby prowadzące działalność gospodarczą, które spełniają określone warunki. Taka forma zaliczek polega na wpłacaniu do urzędu skarbowego takiej samej kwoty co miesiąc, którą jest 1/12 kwoty podatku wykazanego w PIT-36 lub PIT-36L w poprzednim roku. Może być to również część kwoty podatku wykazanego dwa lata wcześniej, jednak tylko wtedy, gdy za rok poprzedni dochód nie był większy niż kwota wolna od podatku.

Przykład:
Adam prowadzący działalność gospodarczą, chciałby skorzystać z uproszczonej formy wpłacania zaliczek w roku 2018. W tym celu powinien sięgnąć do zeznania podatkowego w 2017 roku (czyli za rok 2016) i jeżeli w tym roku jego dochód nie przekroczył 3091 zł, to może on sięgnąć do zeznania podatkowego złożonego w 2016 roku, czyli za rok 2015. Wtedy, od wykazanego dochodu w zeznaniu za rok 2015 można obliczyć podatek na zasadach obowiązujących w roku 2017.

Gdyby dochód w poprzednim roku przekroczył kwotę wolną od podatku, podstawą do obliczenia kwoty zaliczek w formie uproszczonej byłoby zeznanie za rok poprzedni.

Niestety, uproszczonych zaliczek nie może wpłacać każdy. Ograniczenie to dotyczy osób, które prowadzą swoją działalność gospodarczą dopiero przez pierwszy lub drugi rok, a także osób, które swoją działalność opodatkowały ryczałtem. Jeżeli więc prowadzisz działalność gospodarczą ponad dwa lata i płacisz podatek dochodowy od osób fizycznych na zasadach ogólnych i chcesz skorzystać z uproszczonej w formie wpłacania zaliczek, musisz zawiadomić o tym urząd skarbowy do 20 lutego. Uproszczone zaliczki wpłaca się przez cały rok do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, a zaliczkę za grudzień - do 20 grudnia. Raz złożone zawiadomienie obowiązuje na kolejne lata, a przypadku rezygnacji z tego sposobu należy także powiadomić urząd skarbowy i również do 20 lutego.

Gotowe biznesplany

Planujesz założyć firmę?
Kup przykładowy biznesplan!

Cena już od: 29 zł

Zobacz listę biznesplanów  ›

lub

Zleć napisanie wniosku do  Urzędu Pracy  ›

Zobacz także artykuły podobne:

Kto to jest faktor oraz faktorant

Jak działa E-Sąd?

Fakturowanie online? Poznaj nowe rozwiązania

Czym są zatory płatnicze?