Co grozi za zarabianie bez założenia firmy?
Omawiając tematykę konsekwencji grożących za zarabianie bez założenia działalności gospodarczej, należy zacząć od wyjaśnienia, czym jest działalność gospodarcza. Najprościej mówiąc:
Działalność gospodarcza jest to taka forma działalności zarobkowej, która jest wykonywana w sposób zorganizowany, ma charakter ciągły, zaplanowany i jest nastawiona na przynoszenie zysków. Działalność prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat (wypracowany zysk). Co ciekawe, w sytuacji, gdy nie zarabiasz na swojej firmie nawet złotówki, ale miałeś zamiar zarabiać, to i tak masz obowiązek zarejestrować swoją działalność.
Według ustawy o podatku VAT - jako działalność gospodarcza może zostać potraktowana nawet czynność, gdy została ona wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na jej zamiar wykonywania w sposób częstotliwy.
Istnieją pewne wyjątki, które pozwalają ci uniknąć rejestracji działalności - więcej na ten temat dowiesz się tutaj:
- Czy jest możliwe prowadzenie firmy bez jej rejestracji?
- Działalność nierejestrowana, czyli firma na próbę
Dobrym przykładem na zobrazowanie różnicy między prowadzeniem działalności gospodarczej, którą trzeba zarejestrować a sytuacją, gdzie nie jest to konieczne np. pisanie bloga. Jeżeli blog jest prowadzony w celach zarobkowych, tzn. zakładasz bloga z myślą o nawiązaniu współpracy z różnymi firmami i reklamowaniu ich usług, to wtedy będziesz musiał pomyśleć o rejestracji swojej firmy. W sytuacji, gdy twój blog działa na zasadzie hobbystycznym (piszesz, bo lubisz) i nie czerpiesz z tego zysków, to nie jest konieczna rejestracja.
Tak samo jest w przypadku sprzedaży rzeczy na portalach aukcyjnych typu Allegro. Jeżeli robisz wiosenne porządki w szafie i pozbywasz się zbędnych rzeczy wystawiając je na aukcje, to nie powinno to stanowić problemu, o ile twoje dochody z tego tytułu nie przekroczą 1000 zł i o ile sprzedajesz rzeczy używane (w świetle prawa są to rzeczy, które nawet z metką i oryginalnym opakowaniu, przeleżały w twojej szafie ponad pół roku). Jeżeli jednak postanowisz kupować rzeczy i potem sprzedawać je z zyskiem, to wtedy zastanów się, czy bezpieczniej nie będzie zarejestrować swojej działalności.
Więcej o działalności gospodarczej przeczytasz w artykułach:
- Jednoosobowa działalność gospodarcza
- Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.)
- Kto, kiedy i gdzie może założyć firmę oraz ile kosztuje i trwa założenie firmy?
- Jak napisać biznesplan?
- Jakie rodzaje działalności gospodarczej wymagają koncesji?
- Własna firma czy etat (umowa o pracę) - co bardziej się opłaca?
- Zalety i wady różnych form działalności gospodarczej
- Dotacje z Urzędu Pracy na założenie firmy i rozpoczęcie działalności gospodarczej
- Dotacje z UE na otwarcie firmy i rozpoczęcie działalności gospodarczej
- Jaki rodzaj księgowości wybrać dla firmy?
- Kiedy warto, a kiedy nie warto założyć jednoosobową działalność gospodarczą?
- Kiedy warto, a kiedy nie warto zakładać spółki z o.o.?
- Księgi rachunkowe do czego służą i kiedy trzeba je prowadzić
oraz poradnikach:
- Plusy i minusy, czyli z czym wiąże się rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej
- Planujesz założyć firmę - opracuj model biznesowy
- Jak założyć własną firmę - zakładanie działalności gospodarczej krok po kroku
Co się stanie, gdy nie zarejestrujesz firmy?
Jeżeli prowadzisz samodzielnie działalność zarobkową i twoja działalność jest niezarejestrowana, to podstawowy zarzut na jaki się narażasz to przede wszystkim to, że nie rozliczasz się z państwem. Konsekwencje tego mogą okazać się całkiem poważne.
Zgodnie z kodeksem wykroczeń: kto wykonuje działalność gospodarczą bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, wpisu do rejestru działalności regulowanej lub bez wymaganej koncesji albo zezwolenia, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.
Jeżeli nie zgłosisz swojej firmy w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub rejestrze przedsiębiorców grożą ci kary grzywny bądź ograniczenia wolności. Musisz również pamiętać, że na zgłoszenie wszelkich zmian prowadzonej już działalności (np. o zawieszeniu działalności czy zmiany adresu firmy) masz 7 dni, inaczej również możesz być pociągnięty do odpowiedzialności karnej.
Wykroczenie czy przestępstwo?
Istnieją dwie sytuacje, w których możesz się znaleźć: twoje uchybienia mogą zostać potraktowane jako wykroczenie lub jako przestępstwo skarbowe. Jest to decydujące w kwestii wysokości kary. Wykroczeniem zostanie uznana sytuacja, gdy naraziłeś skarb państwa na straty nie większe niż około 9 200 zł. Jeżeli przekroczyłeś tę kwotę, będziesz posądzony o przestępstwo skarbowe i kary, które zostaną na ciebie nałożone mogą sięgać nawet kilkanaście milionów złotych (w zależności od skali uchybień)!
Uwaga! Jeśli zostaniesz skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo karno-skarbowe możesz mieć wówczas problem z rejestracją legalnej działalności gospodarczej (np. spółka z o.o.) nawet przez 5 lat.
Jakie kary grożą za niezarejestrowanie firmy?
Jako właściciel firmy jesteś odpowiedzialny za rzetelne prowadzenie księgowości, która to jest podstawą do rozliczania się z państwem. Zaniechanie tego obowiązku skutkuje mandatami i kontrolami, które będą miały za zadanie określić, czy na pewno rozliczasz się z państwem z przepływu gotówki.
Twoje pieniądze będą trafiały do kasy państwa głównie dzięki regulowaniu 3 opłat:
- podatku dochodowego
- podatku VAT
- składek ZUS
Każdą z tych opłat musisz regulować w określonym czasie. Warto również, abyś zapoznał się z ulgami, jakie ci przysługują. Mogą one znacząco wpłynąć na wysokość kwoty, którą będziesz musiał zapłacić na poczet państwa.
Podatek dochodowy
Jako osoba myśląca o założeniu własnej firmy musisz wiedzieć, że twoim obowiązkiem będzie uiszczanie comiesięcznych (lub kwartalnych) zaliczek na poczet podatku dochodowego. Dokładne wyliczenia kwoty podatku odbywa się na koniec roku na podstawie PIT-u i w zależności od wielkości przychodów będziesz musiał dopłacić jakąś kwotę lub uzyskasz zwrot części wpłaconej sumy. Nawet jeżeli działasz w świetle prawa, to musisz pamiętać o rzetelnym prowadzeniu księgowości - w razie kontroli musisz mieć dokumentację ukazującą historię obrotu w twojej firmie. Niechlujnie prowadzona księgowość może doprowadzić do nałożenia mandatu i niepotrzebnego stresu związanego z kontrolą skarbową.
Jeżeli jednak wolisz ryzykować i nie zgłaszać swojej działalności gospodarczej pozostając w szarej strefie, musisz liczyć się z konsekwencjami prawnymi. Jeżeli zostaniesz przyłapany na niepłaceniu podatku dochodowego, będziesz musiał uregulować całą kwotę wyliczoną przez Urząd wraz z odsetkami. Pamiętaj, że kwota ta może być znacznie wyższa niż ta realna, ponieważ nie masz udokumentowanych przychodów, a kontroler samodzielnie oszacuje Twoje przychody, a co za tym idzie, ile mógłby wynosić twój podatek, gdybyś rozliczał się zgodnie z przepisami. Być może zostanie nałożona na ciebie również kara w postaci dodatkowej karnej stawki w wysokości 75% przychodów z nieujawnionych źródeł. Finansowo znacznie taniej wychodzi regularne płacenie podatków: możesz korzystać z różnych ulg, które przysługują przedsiębiorcom. W przypadku wykrycia nieprawidłowości, będziesz zmuszony zapłacić pełną kwotę podatku, bez uwzględnienia preferencji podatkowych i ewentualnych odliczeń.
Jeżeli nie płacisz podatków to licz się z tym, że:
- będziesz musiał zapłacić całość zaległych składek wraz z odsetkami
- może zostać nałożona na ciebie dodatkowa karna stawka podatku w wysokości 75% przychodów z nieujawnionych źródeł
- stracisz wszelkie ulgi podatkowe, np. możliwość rozliczania kosztów prowadzenia firmy
Więcej na temat opodatkowania działalności gospodarczej podatkiem dochodowym dowiesz się z artykułów:
- Wybierz formę opodatkowania firmy
- PIT - podatek dochodowy od osób fizycznych dla osób prowadzących działalność gospodarczą
- CIT - podatek dochodowy od osób prawnych
Podatek VAT
Jeżeli nie zarejestrowałeś swojej działalności, to zapewne nie posiadasz również udokumentowanej sprzedaży, czyli nie masz podstaw do rozliczenia podatku VAT.
Dla osób już prowadzących firmę brak złożenia deklaracji VAT w terminie (nawet zerowej) skutkuje mandatem w wysokości od 200 do 40 000 zł. Będziesz zmuszony również do zapłacenia zaległości wraz z odsetkami. Stracisz także możliwość korzystania z ulg, np. możliwość pomniejszenia kwoty zakupów produktów niezbędnych do funkcjonowania twojej firmy o podatek VAT.
Jednak gdy deklaracja VAT w ogóle nie zostanie złożona i zostanie to wykryte przez kontrolę skarbową, wówczas urząd skarbowy ma prawo orzec, iż podatnik dopuścił się "nieujawnienia podstawy opodatkowania". Jeżeli uszczuplenie nie przekroczy kwoty 10 000 zł, wówczas zostanie to potraktowane jako wykroczenie, natomiast jeśli wartość uszczuplenia będzie wyższa, wówczas zostanie to potraktowane jako przestępstwo karnego skarbowego i sprawa zostanie skierowana do sądu, a Twoje dane zostaną dodane do Krajowego Rejestru Karnego. W tym przypadku sąd może nałożyć 3 rodzaje kary:
- pozbawienia wolności
- ograniczenia wolności
- kara grzywny nawet do kilkunastu milionów złotych
Więcej na temat podatku VAT dowiesz się z artykułów:
- Co to jest podatek VAT i jak go obliczać?
- Czynny podatnik VAT, czyli z czym wiąże się bycie vatowcem?
- Jak wypełnić deklarację VAT-7 i VAT-7K?
- Jak wypełnić druk VAT-R?
- Faktura VAT a faktura pro forma
Kasa fiskalna
Należy sprawdzić, czy Twoja działalność jest w grupie przedsiębiorców zobligowanych do posiadania kasy fiskalnej. Jeżeli tak, to warto zorientować się, czy przysługuje ci ulga na zakup tego urządzenia. Bo jednak znacznie lepiej jest zainwestować w jej zakup.
Więcej na temat kas fiskalnych w działalność gospodarczej przeczytasz w artykule:
Kasa fiskalna w firmie
Kary za brak kasy fiskalnej są bardzo zróżnicowane i zależne od zakwalifikowania czynu jako wykroczenie lub przestępstwo skarbowe. Jeżeli jest to tylko wykroczenie to licz się z mandatem w wysokości od 185 zł do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych. Jeżeli twój czyn został zakwalifikowany już jako przestępstwo skarbowe to sankcje finansowe zaczynają się od kwoty powyżej 600 zł. Oprócz tego, jako właściciel własnej firmy, będziesz musiał zapłacić dodatkowe zobowiązanie podatkowe wynoszące 30% wartości podatku od towarów i usług w okresie, w którym powinieneś korzystać z kasy fiskalnej.
Skutki nieposiadania kasy fiskalnej:
- utrata ulgi na zakup sprzętu
- mandaty, których kwota zaczyna się od 185 zł, ale kończy się na kilkunastu tysiącach
- grzywna w wysokości 30% kwoty podatku naliczanego od towarów i usług, które sprzedałeś w czasie braku kasy fiskalnej
Składki ZUS
Wielu młodych przedsiębiorców twierdzi, że opłacanie składek ZUS jest tylko zbędnym obciążeniem. Być może, ale mimo wszystko są jednymi z opłat, które jako właściciel firmy musisz uiszczać. Konsekwencje nieopłacania składek ZUS są dosyć poważne. Oprócz zwrotu zaległych składek wraz z odsetkami, które są obliczane na podstawie domniemanego rozpoczęcia twojej działalności, może zostać na ciebie nałożona również kara w postaci dodatkowej kwoty wynoszącej 100% zaległości.
Niedopełnienie obowiązków przewidzianych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (np. nieopłacanie składek na ubezpieczenie społeczne, utrudnianie kontroli) może spowodować nałożeniem dodatkowej grzywny do 5 000 zł.
Może również dojść do sytuacji, że w momencie, gdy będziesz potrzebował opieki medycznej, zostaniesz zmuszony do pokrycia kosztów leczenia - jeśli nie masz ubezpieczenia, które mogłoby pokryć, chociaż część wydatków związanych z ratowaniem twojego zdrowia.
Co grozi ci za niepłacenie składek ZUS:
- konieczność uregulowanie zaległych składek
- kara, której kwota może wynosić nawet sumę równą niezapłaconym składkom
- brak ubezpieczenia zdrowotnego
Więcej na ten składek ZUS przy działalności gospodarczej dowiesz się z artykułu:
Ile wynoszą składki ZUS dla przedsiębiorcy oraz mały, preferencyjny ZUS dla nowych firm
Inne konsekwencje niezarejestrowania firmy
Oprócz wyżej wymienionych skutków niezarejestrowania własnej działalności należy wymienić dodatkowo przywileje, które stracisz.
Jednym z nich jest możliwość legalnej współpracy z innymi przedsiębiorcami. Nie każda firma podejmie ryzyko współpracy z niezarejestrowanym podmiotem - to może w sposób znaczący wpłynąć na rozwój twojej działalości. Raczej mało kto chciałby mieć do czynienia z firmą, która jest podejrzewana o oszustwa finansowe, ponieważ kontrola skarbowa może również przyjść z wizytą do Twojego klienta. Problemy z organami państwa rzutują na dobre imię twojej firmy, działają odstraszająco na potencjalnych kontrahentów. Ponadto większość firm żąda pokwitowania zawieranych transakcji po to, by móc je uwzględnić w swoich rozliczeniach podatkowych lub mieć dowód w sytuacji sporu prawnego.
Kolejną dotkliwą konsekwencją działania w „szarej strefie” jest brak możliwości ubiegania się o dofinansowanie z różnych funduszy państwowych czy europejskich. Dodatkowo nie możesz wziąć np. kredytu w banku na rozwój firmy - jest to o tyle kłopotliwe, że w razie braku gotówki na rozwój twojej firmy jesteś odcięty od dodatkowych źródeł finansowania.
Czy warto zrezygnować z rejestracji swojej firmy? Na to pytanie musisz odpowiedzieć sobie sam. Pamiętaj, że żyjemy w XXI wieku - również urzędnicy dysponują coraz nowszymi technologiami i programami, które pomagają im w walce z nieuczciwymi przedsiębiorcami. Z roku na rok fiskus kontroluje coraz więcej podatników i karze coraz większymi sankcjami tych właścicieli firm, którzy starają się uciec od obowiązku płacenia podatków.
Działanie w świetle prawa jest znacznie bardziej opłacalne. Nie będziesz narażony na wysokie konsekwencje finansowe, stratę dobrej opinii oraz stres związany z kontrolami. Decyzja należy do ciebie, ale warto ją dogłębnie przemyśleć.
Oceń ten artykuł:
